المقصد الثالث؛ في الخلل الواقع في الصلوة

المقصد الثالث؛ في الخلل الواقع في الصلوة
پدیدآوران	ایروانی، علی (نویسنده)
چاپ	1
موضوع	فقه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

المقصد الثالث؛ فی الخلل الواقع فی الصلوة نسخه خطی بخشی از یک کتاب (ظاهراً کتاب الصلوة) با موضوع فقه (مشخصاً بحث نماز و شکیات آن) است که به قلم آیت‌الله علی ایروانی و به زبان عربی نوشته شده است. نویسنده در این اثر به بیان، شرح و توضیحِ خلل (اشکالات) واقع در نماز پرداخته است.

ساختار

این اثر خطی، بخشی است از یک کتاب دیگر (ظاهراً کتاب اصلی کتاب الصلوة باشد که در بخشی از آن خلل واقع در نماز توضیح داده شده است.) و دارای فهرست و منابع و... نیست.

گزارش محتوا

نویسنده منظور از خلل واقع در نماز را این‌گونه بیان می‌کند: «و المراد من الخلل في المقام هو النقص و هو تارة يكون في المأمور به الشرعي بترك شيء مما أخذ فيه وجودياَ كان أو عدمياَ و أخری في المأمور به العقلي بالإخلال باليقين و الإتيان بما يشك في اندراجه في المأمور به...»؛ منظور از خلل در این بحث، نقص است. این نقص، گاهی در مأمور به شرعی پیش می‌آید یعنی مکلف یک امر وجودی یا عدمی را که در مأمور به دخالت دارد، ترک می‌کند. گاهی هم نقص، در مأمور به عقلی است مثل اخلال در یقین به فراغ از عبادت و انجام دادن امری که در اندراج آن تحت مأمور به شک داریم. صفحه 15 کتاب به بعد درباره رفتن به سجده قبل از انجام رکوع صحبت می‌کند. نویسنده در صفحه 71 با ذکر دو روایت از حفص بختری و ابراهیم بن هاشم، به بحث از سهو امام و مأموم می‌پردازد. او بحث از سهو را در سه جنبه، خود سهو و ماده آن و هیئتش مطرح می‌کند.

وی پس از مباحث شک یا سهو امام و مأموم، به توضیح مسائل کثیرالشک می‌پردازد و چنین بیان می‌دارد: «النصوص و الفتاوی متطابقة علی عدم العبرة بشك كثير الشك ففي الصحيح عن أبي‌جعفر(ع) اذا كثر عليك السهو فامض في صلوتک فانه يوشك أن يدعك انما هو من الشيطان» یعنی: نصوص و فتاوای علما در حکم عدم اعتبار شک شخص کثیر الشک همسانند. در روایتی از امام باقر(ع) آمده: هنگامی‌که سهو در نمازت زیاد شد [به آن اعتنا ننما و] نمازت را ادامه بده زیرا ممکن است این امر از طرف شیطان باشد. ادامه مباحث کتاب درباره مباحث ادا و قضاء و... است. نویسنده دراین‌باره می‌نویسد: «هل الأصل و قضية القواعد الأولیة في الفوائت، هو وجوب القضاء حتی یقوم دليل علی العدم و بالعکس...» یعنی: آیا مقتضای اصول و قواعد اولیه این است که قضای عبادت فائته، واجب است تا زمانی که دلیل برخلاف این اصول و قواعد بیاید یا قضیه برعکس است؛ یعنی فی‌نفسه قضا واجب نیست تا زمانی که دلیلی بر وجوب قضا بیابیم؟

وضعیت کتاب

تاریخ کتابت این اثر در ابتدای کتاب 21 صفر 1350 ذکر شده است. ولی نویسنده در انتهای آن چنین نوشته: «قد وقع الفراغ بتوفیق الملک العلام فی لیلة الاحد ثلاث خلون من ذی‌الحجة الحرام سنه 1350» فراغت از این کتاب با یاری پادشاه دانا (خداوند) در شب یکشنبه سه روز گذشته از ذی‎حجه‌الحرام (سوم ذی‎حجه) سال 1350 صورت پذیرفت. این کتاب خطی، صفحه‌بندی ندارد و در پایین صفحات فرد آن به‌جای عدد، اولین کلمه صفحه زوج بعدی نوشته شده است. برخی عبارات کتاب، خط‎خوردگی دارد و در برخی موارد هم بالای خط‎خوردگی اصلاحیه نویسنده آمده است؛ مثلاً صفحه 11 کتاب که در یک مورد کلمه «ذلک» خط خورده و بالای آن «هذا» نوشته شده. گاهی علاوه بر متن، در حواشیِ صفحات، هم شاهد عباراتی هستیم. نویسنده ابتدای هر مبحثی را با بسم‌الله الرحمن الرحیم آغاز کرده است.

منابع مقاله

متن کتاب.