دیوان ابومنصور محمد بن احمد دقیقی طوسی

دیوان ابومنصور محمد بن احمد دقیقی طوسی
پدیدآوران	دقیقی، محمد بن احمد (نویسنده) شریعت، محمدجواد (اهتمام)
عنوان‌های دیگر	ديوان فرهنگ بسامدي آن
ناشر	اساطير
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1373ش.
چاپ	چاپ دوم
موضوع	شعر فارسی - قرن 4ق. دقيقي، محمد بن احمد، - 370؟ق. فارسی - واژه نامه‏هاي بسامدي
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/ 4438 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان ابومنصور محمد بن احمد دقیقی طوسی، مجموعه اشعار محمد بن احمد دقیقی طوسی، به‌انضمام فرهنگ بسامدی آن است که با همت دکتر محمدجواد شریعت، به چاپ رسیده است.

این اثر شامل بخش حماسی در اشعار گشتاسب‌نامه، رزم ایرانیان و تورانیان و ماجراهای اسفندیار و گشتاسب و... است و سپس ابیات پراکنده دقیقی ذکر شده و پس از آن قصاید، غزلیات، قطعات، رباعیات و مثنوی‌های وی در بحرهای رمل، قریب، خفیف و متقارب.

طبع دقیقی بیشتر به شعر بزمی و غنایی گرایش دارد و شاید علاوه بر کوتاه‌پروازی تخیّل وی در حماسه‌سرایی این نکته نیز از موجبات ناکامی او در شعر رزمی می‌باشد؛ همان چیزی که به تغزل‌ها و طبیعت‌نگاری‌هایش لطف و فروغ بخشیده است. دقیقی شاعری بوده است نگارگر طبیعت، سرودگوی عشق و ستاینده شهریاران و در این زمینه شعرهایی به‌جا نهاده لطیف و هنرمندانه. زبان شعری او نیز مواد و ترکیب و پیوندش بیشتر بزمی است و با صلابت و کوبندگی سخن گفتن پهلوانی و رزمی تجانس ندارد.

بیشتر اشعار پراکنده‌ای که از دقیقی در دست است ابیاتی است که در فرهنگ‌ها و به‌عنوان شاهد لغات مهجور آمده است. در ابتدا ممکن است به نظر رسد که شاعر عالما و عامدا این لغات را از جهت اظهار فضل آورده است اما این‌گونه نیست.

بحوری که شاعر برای خویش انتخاب کرده، اکثرا بحور مطبوع است. اگر قطعاتی به بحور نامطبوع سروده باشد که شاید سیره عصر وی بوده است، باز آن‌قدر استادانه است که می‌توان نام مطبوع به آن داد و از خواندن آن لذت برد.

سبک شعر دقیقی همان سبک خراسانی و دارای خصوصیات شعر قرن چهارم هجری قمری و دوران سامانی است؛ یعنی از جهت موضوع توجه به طبیعت و وصف محسوسات و تغزّل و مدح، بدون اغراق و مبالغه و تکلف است. در اکثر اشعار آن دوره، وصف می، گل، باغ و بهار و از معنویات، بیشتر دانش و خرد و مقایسه دانش و مال و وصف رخسار یار و زلف و عارض، دیده می‌شود.

منابع مقاله

مقدمه محقق.