التربیة الإسلامیة و مدرسة حسن البنا

التربیة الإسلامیة و مدرسة حسن البنا
پدیدآوران	قرضاوی، یوسف (نویسنده)
ناشر	دار التراث العربي
مکان نشر	بی‌جا
سال نشر	1402ق / 1982م
چاپ	دوم
موضوع	تعلیم و تربیت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ /ق4ت4 / 904 LC
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

التربیة الإسلامیة و مدرسة حسن البنا، اثر یوسف قرضاوی کتابی است به جهت آشنایی عموم مردم با سیاست های اخوان المسلمین نگاشته شده است.

به لحاظ ناآشنایى عموم مردم با اخوان المسلمین و سیاست‌های آن، و لزوم معرفى سازمان‌های فرهنگى، سیاسى، نظامى مخالف اسرائیل در کشور‌های اسلامى و نیز از آنجا که این اثر بر بینش‌ها و نگرش‌های تربیتى این تشکیلات دست گذاشته است و مبین بعد معنوى و فرهنگى آن است و نیز اتقان بحثها و شخصیت برجستۀ مؤلف آن، خواندن این اثر بسى مفید است.

در فارسى هیچ کتاب یا مقاله‌ای در باب نگرش‌های تربیتى اخوان نداریم (سهل است در باب فدائیان اسلام هم چیزى نوشته نشده است)!

البته این کتاب به نگرش‌های مؤسس اخوان نظر دارد و از اخوان المسلمین امروز مصر نمى‌گوید. نگارنده با آنکه به گفته‌‌های حسن البنا و برخى دیگر از پیشگامان اخوان استناد مى‌کند، اما هیچ ارجاعى در کتابش نیست مگر به آیات قرآن کریم. مناسب است، این کتاب را با کتاب «وسائل التربیة عند اخوان المسلمین: دراسة تحلیلة تاریخیة1» اثر عبد الحلیم محمود، مطالعه کرد.

بحث‌های کتاب، گذشته از نگرش آن به اخوان، فى نفسه هم مفید و خواندنى است.

نگارنده در مقدمه از عنایت خاص این گروه به تربیت اسلامى مى‌گوید و پندارى نظرش این است که آنچه اخوان گفته‌اند همان سخن اسلام در باب تربیت است.

نگارنده براى بازشکافت نگرش‌های تربیتى اخوان المسلمین، به ویژگی‌های برجستۀ تربیت اسلامى از نگاه آنها مى‌پردازد:

او نخست از جنبۀ ربانى و ایمانى تربیت اسلامى مى‌گوید، به مفهوم و حیطۀ ایمان در اسلام اشاره مى‌کند، قلب هوشیار را ستون تربیت ربانى مى‌خواند، به توجه اخوان به روحیات افراد و احیاء قلوب مى‌پردازد، از نیاز‌های سه‌گانه قلب مى‌گوید، به دعوت اخوان به اخلاص در عمل اشاره مى‌کند و عناصر اساسى‌اى که اخوان آنها را لازمه عبادت مى‌دانند برمى‌شمارد.

ویژگى دوم تربیت اسلامى در نگاه اخوان المسلمین، فراگیرى نظام تربیتى اسلام است که در رهیافت‌های اسلام براى تربیت عقلانى، اخلاقى، جسمى، مبارزاتى، اجتماعى، سیاسى تجلى کرده است و اخوان هم سخت بدانها توجه دارند و هریک در متن بشرح آمده است.

ویژگى سوم تربیت اسلامى تلاش و کار و سازندگى است که اخوان هم بسیار بدان توجه کرده است. اسلام از لزوم عمل همراه با قول و حتى پیش و بیش از آن گفته و انسان را از امور بیهوده بازداشته است و عمل را ثمرۀ علم و اخلاص خوانده است. اخوان براى عمل مطلوب و بعنوان وظیفۀ هریک از برادران، از نکات زیر یاد کرده‌اند: اصلاح نفس خود براى سلامت جسم و خوى خوش و فکر قوى و توان امرار معاش، تشکیل خانواده براساس اسلام و آداب و اخلاق خانوادگى آن، ارشاد و هدایت جامعه از راه دعوت به خیر و مبارزه با منکرات و امر به معروف، آزادى و آزادسازى وطن از سلطه بیگانگان، اصلاح حکومت، احیاء حکومت جهانى اسلام، تکیه بر عالمان و فرزانگان براى گسترش دین. نکته دیگر این جستار اشارتى است به وصایاى حسن البنا در دعوت و تشویق به کار و تلاش و پویایى.

اعتدال و توازن، ویژگى دیگر تربیت اسلامى از نگاه اخوان است: اخوان اصل توازن را در همۀ شؤون زندگى لازم الاجرا مى‌دانند؛ چنانکه، حسن البنا در «رسالۀ نشست پنجم» بدان اشاره مى‌کند. پس از این اشارتى شده است به نگرش معتدل و دور از افراط و تفریط اخوان به جامعه اسلامى و هویت آن. از دیگر مظاهر اعتدال در مشى اخوان، رویکرد آنها به مسائلى چون: ملى‌گرایى، قوم‌گرایى، عرب‌گرایى است. نگارنده پس از شرح این موضوع، به موضع مردم نسبت به اخوان از زبان حسن البنا مى‌پردازد.

از دیگر مفاهیم اساسى که اخوان بر آن تأکید دارد، روحیۀ برادرى در گروه است.

حسن البنا گفته است: دعوت ما مبتنى بر سه رکن است: فهم دقیق، ایمان عمیق و دوستى وثیق. نگارنده پس از شرح این ویژگى و سهم آن در بقاى گروه و گسترش این روحیه در میان علاقه‌مندان به اخوان، با اشارتى کوتاه به امکان خطا در میان اعضاى اخوان المسلمین، کتاب را به انجام مى‌رساند.

منابع مقاله

رفیعی، بهروز، کتابشناسی تحلیلی توصیفی تعلیم و تربیت در اسلام (گزیده منابع عربی)، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، قم، چاپ یکم، 1381ش