رمانی، علی بن عیسی
| نام | رمانی، علی بن عیسی |
|---|---|
| نامهای دیگر | علی بن عیسی بن علی بن عبد الله رمانی
ابوالحسن ال‍رم‍ان‍ی اخ‍ش‍ی‍دی، علی بن عیسی رمانی، ابوالحسن علی بن عیسی |
| نام پدر | |
| متولد | / 296ق / 909م |
| محل تولد | |
| رحلت | / 384ق / 994م |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE10709AUTHORCODE |
على بن عيسی رُمّانى اديب، نحوى، مفسر و متكلم معتزلى قرن چهارم.
زندگینامه
كنيه‌اش ابوالحسن بود. ابن سيده او را على بن اسماعيل معرفى كرده و نام جدّش در منابع، عبداللّه و عبيداللّه آمده است. به نظر مى‌رسد به علت اشتغال به فروش انار(رُمّان) به رمّانى شهرت يافته، يا به قصر معروف رُمّان در واسط عراق، منطقه اى بين بصره و كوفه، منسوب باشد. خوانسارى او را واسطى خوانده و زُبَيدى شهرتش را ورّاق آورده است. رمّانى به سبب شاگردى نزد ابن اِخشيد معتزلى(متوفى ۳۲۶) و پيروى از مذهب او، به اخشيدى نيز معروف بود. در منابع، نام او با اوصافى همراه است كه از تسلط وى بر علوم مختلف و جمع بين آنها حكايت مى‌كند.
رمّانى در ۲۹۶ در بغداد به دنيا آمد، اما اصالتا سامرايى بود. او متدين و عفيف بود. وی در ۳۸۴ درگذشت و در شونيزيه، مقبره اى در غرب بغداد، كنار قبر ابوعلى فارسى دفن شد.[۱]
اطلاعات علمی
رمّانى از محضر استادانى چون زجّاج، ابن دريد ازْدى و ابن سرّاج استفاده كرد. اشبيلى او را به اشتباه، شاگرد ابوعلى فارسى خوانده است.
افرادى چون ابوالقاسم تنوخى، هلال بن محسِّن كاتب(متوفى ۴۴۸) و ابومحمد حسن بن على جوهرى از او روايت كرده‌اند.
او در علوم بسيارى چون نحو، لغت، كلام، عروض، منطق، فقه و قرآن صاحب نظر بود و از نحويان بزرگ مكتب بصره به شمار مى‌رفت، اما مازن مبارك او را به سبب استقلال در رأى و انديشه، متعلق به مكتب بغداد دانسته است. چون او آراى نحوى خود را بيش از اندازه برپايه علم منطق استوار مى‌كرد، فهم نظريات نحوى وى مشكل بود. ياقوت حموى او را همطراز ابوعلى فارسى و ابوسعيد سيرافى دانسته است.
نزديك به صد تأليف براى رمّانى ذكر شده است كه بيشتر آنها درسهايى است كه بر شاگردان خود املا مى‌كرده و تمامى آنها در زمان ابن نديم موجود بوده است. رمّانى در برخى از آثارش به شرح و تلخيص و رد جواب و نقض كتابهاى ديگران پرداخته و در برخى ديگر آرا و عقايد خود را آورده است. او تأليفات مشهورى در باب تفسير، نحو و لغت دارد.[۲]
پانویس
منابع مقاله
دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج20، مقاله علی بن عیسی رمانی به قلم طیبه دلاورزاده آرانی، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، 1394 ش.