التعرف لمذهب أهل التصوف
| التعرف لمذهب أهل التصوف: کتاب التعرف لمذهب اهل التصوف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کلاباذی، ابوبکر محمد (نویسنده) آربري، آرتور جان (محقق) |
| ناشر | الوراق للنشر |
| مکان نشر | عراق - بغداد |
| سال نشر | 2010م. |
| چاپ | چاپ يکم |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ک8ت7 / 282/5 BP |
التعرف لمذهب أهل التصوف تألیف ابوبکر محمد بن اسحاق بخاری کلابادی (متوفای 380ق). کتابی مهم در تصوف به زبان عربی است.
این کتاب از یک مقدمه و 75 باب تشکیل شده است که از آن‌میان مفصل‌ترین باب‌ها، باب پنجاه و نهم در موضوع فنا و بقا و باب بیست و ششم در باب کرامات اولیاست.
قسمت اول این کتاب شرح مختصری از عقاید صوفیه درباب برخی از موضوعات کلام اسلامی است.
از این رو در این قسمت از کتاب با عناوینی مثل «شرح قولهم فی التوحید»[۱]، «شرح قولهم فی الصفات»[۲]، «الاختلافهم فی الکلام ماهو»[۳]، «قولهم فی الرویة»[۴]، «قولهم فی القدر و خلق الافعال»[۵]، روبرو هستیم، که از خلال آنها گاه شرح برخی از اصطلاحات را می‌توان یافت.
بدنبال مباحث مزبور، در قسمت بعد شاهد مباحثی درباب اقوال صوفیه در زمینه احوال و مقامات اهل سلوک می‌باشیم، که به‌شیوه معمول کتاب، بسیار به‌اختصار برگزار شده است.
در این کتاب تعاریف متعددی بدون ذکر نام گوینده آنها با عناوینی مثل:«قال غیره...»[۶]، «قال بعضهم....»[۷] «قال بعض الکبار....»[۸] به چشم می‌خورد، کلابادی در توضیح برخی از تعاریف یادآور می‌شود که مضمون تعاریف و اصطلاحات مزبور حتی به وسیله اشاره نیز قابل انتقال نیست، چه رسد به‌آنکه بتوان کنه احوالی را که آن اصطلاح برای بیان آن وضع شده است، درک نمود. بیان او در آخر باب معرفت نفس چنین است: «برای قوم عباراتی است که بوسیله آن متمایز و جدا از دیگران می‌شوند، اصطلاحاتی بین آنان است که غیر از آنها کسی آن را استعمال نمی‌کند. ما برخی ازآنچه را که حاضر می‌باشد بیان می‌کنیم و معانی آن را با سخن مختصری روشن می‌نمائیم و قصدمان فقط معنی عبارت بدون محتوا است، زیرا که محتوا و مضمون به اشاره در نمی‌آید. تاچه رسد که کشف شود، و اما عبارت از بیان کنه احوال آنان قاصر است. و این برای صاحبان آن مشهور است.»[۹] با وجود رعایت ایجازی که در سراسر این کتاب به چشم می‌خورد مؤلف یازده صفحه از کتاب را به توضیح معنای «فنا و بقاء اختصاص داده است و تعاریف متعدی را بر حسب مراتب مختلف مطرح کرده است.
کلابادی علاوه بر ارائه تعاریف مختلف در این زمینه به بحث درباره‌ی برخی از مسائل نظیر: آیا فانی از اوصاف بشریت به اوصاف مزبور عودت داده می‌شود؟ و یا به‌بیان‌دیگر: فنا امری است دائم یا موقت؟ مقام است یا حال؟ می‌پردازد و در ضمن پاسخ به این مسائل به این نکته اشاره می‌کند که در نزد برخی از صوفیه احوال مختلف فناء و بقاء، جمع و تفرقه، غیبت و شهود، و بالاخره سکر و صحو احوال دو گانه مشابهی هستند که با الفاظ مختلف از آنها تعبیر شده است.[۱۰]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب
- لاشیء، حسین، تحقیق تطبیقی در مصطلحات عرفانی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله مقالات و بررسی ها بهار 1369 - شماره 49 و 50 ISC (28 صفحه - از 141 تا 168 )