نواهد الأبكار و شوارد الأفكار

نواهد الأبکار و شوارد الأفکار عنوان اثری است 3 جلدی از عبدالرحمن بن ابوبکر سیوطی به زبان عربی با موضوع تفسیر قرآن کریم(تفاسیر اهل سنت). این کتاب، حاشیه سیوطی بر تفسیر بیضاوی است.

نواهد الأبکار و شوارد الأفکار
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (محشی) بیضاوی، عبدالله بن عمر (نویسنده)
ناشر	جامعة أم القرى. کلیة الدعوة و أصول الدین
مکان نشر	عربستان
سال نشر	1424ق. = 2005م.
چاپ	چاپ یکم
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	‏

ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری(متوفی 835 ق.) کتاب تفسیر مهمی دارد با عنوان «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل» که به اختصار به آن «کشاف زمخشری» می‌گویند. او این کتاب را در سال 825 به پایان برد.

کشاف زمخشری، کتاب مهمی است که کتابهای فراوانی در رد یا تأیید یا شرح آن و... نوشته شده است. از کسانی که از سبک زمخشری در نگارش تفسیر تبعیت کرده، ناصرالدین ابوالخیر عبدالله بن عمر شافعی بیضاوی است. او تفسیر «انوار التنزیل و اسرار التأویل» خود را بر مبنای کشاف زمخشری نوشت و از این کتاب، آرا و تأویلاتی که بر اساس مذهب معتزله بود را حذف کرد. از این رو، تفسیر بیضاوی، تفسیری متوسط الحجم و جامع میان تفسیر و تأویل به مقتضای قواعد عربی شد. بیضاوی در این اثر ادله بر اصول اهل سنت را هم آورده است. تفسیر بیضاوی نیز مورد قبول و اقبال علما واقع شد و آن را تدریس کردند و بر آن حواشی و تعلیقاتی زدند. از جمله این حواشی، حاشیه سیوطی بر این اثر است که آن را «نواهد الابکار و شوارد الافکار» نامید.

سیوطی در این کتاب، بسیار از کتاب نحویان استفاده کرده و بر این کتاب، مقدمه مهم و موجزی نگاشته که در آن به بحث از تطور علم تفسیر تا زمان ظهور «کشاف» پرداخته و از حرکت علمی که بر این تفسیر بنا شده تا به اینکه به تفسیر بیضاوی برسد، سخن گفته است. کافیجی و شمنّی این تفسیر را تدریس می‌کرده‌اند و پس از وفات آنان سیوطی به تدریس آن پرداخته و این امر ده سال طول کشیده.

منبع مقاله

عبدالإله نبهان، مقدمة السیوطی لحاشیته علی تفسیر البیضاوی المسماة: نواهد الأبکار و شوارد الأفکار، مجله : المجمع اللغة العربیة بدمشق » المجلد الثامن و الستون، ربیع الآخر 1414 - الجزء 4.