التبیان لرفع غموض النسخ في القرآن

التبیان لرفع غموض النسخ في القرآن
پدیدآوران	[[]] (نویسنده) [[]] (محقق) [[]] (مترجم)
کد کنگره	‏

التبيان لرفع غموض النسخ في القرآن، اثر مصطفی زلمی (1924-2016م)، کتابی است در بررسی وقوع نسخ در قرآن کریم.

نویسنده در این کتاب، صرفا به تعریف مفهوم نسخ و شرایط، محدوده و انواع آن، اکتفا ننموده، بلکه همه این مسائل و تحقیقات خود را به‌صورت روشن، واضح و تحسین‌برانگیز، ارائه کرده است؛ به‌گونه‌ای که به‌سختی می‌توان مانند آن را در منابع و مراجع دیگر یافت.

وی در این کتاب، به بررسی آیاتی پرداخته است که به گمان خود، نسخ شده است و در این رابطه، بیش از پنجاه آیه از سوره بقره تا سوره کافرون را مورد بحث و بررسی، قرار داده است.

در این کتاب، وقوع نسخ در قرآن نفی نشده است؛ زیرا نویسنده نسخ را امری ممکن دانسته و خداوند بر جمیع ممکنات، قادر و تواناست، اما معتقد است که به دلیل عدم وجود آیات متناقض و عبث بودن جمع میان ابقا و الغا، آیه منسوخ در مصحف شریف، باقی نمانده است و اعتقاد به نسخ در قرآن، به‌همراه بقای منسوخ در آن، مستلزم امور زیر است:

1. خلط میان نسخ به معنای عام (تخصیص عام و تقیید مطلق، بیان مجمل و تدرج و رخصت و الغاء و...) و نسخ به معنای خاص نزد علمای اصول فقه (الغای حکم شرعی سابق با دلیل شرعی لاحق).
2. خلط بین آنچه که قرآن است و آنچه که در واقع، قرآن نیست.
3. خلط بین تعارض حقیقی و تعارض وهمی.
4. خلط میان تعارض و تناقض.
5. خلط میان شروط نسخ در قرآن و شروط آن به‌صورت عام.
6. خلط بین یقین مطلوب در نسخ قرآن و اکتفا به ظن.
7. خلط میان معیارهای موضوعی و معیارهای شخصی.
8. خلط میان آیه کونیه (یا اعجازیه) و آیه قرآنیه.
9. خلط میان جواز و وقوع.

منابع مقاله

مقدمه‌های کتاب.