دیوان ابومنصور محمد بن احمد دقیقی طوسی
| دیوان ابومنصور محمد بن احمد دقیقی طوسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | [[]] (نویسنده)
[[]] (محقق) [[]] (مترجم) |
| کد کنگره | |
دیوان ابو منصور محمد بن احمد دقیقی طوسی
دیوان ابو منصور محمد بن احمد دقیقی طوسی عنوان اثری است یک جلدی به زبان فارسی از محمد بن احمد دقیقی طوسی با موضوع شعر و ادبیات فارسی. دقیقی طوسی شاعر بزرگ دربار سامانیان و پس از مسعودی مروزی دومین شاعری است که به نظم شاهنامه دست یازیده و طبع‌آزمایی کرده است.[۱] این مجموعه اشعار به انضمام فرهنگ بسامدی آن،به همت دکتر محمدجواد شریعت، به چاپ رسیده است.
این اثر شامل بخش حماسی در اشعار گشتاسب نامه، رزم ایرانیان و تورانیان و ماجراهای اسفندیار و گشتاسب و... است و سپس ابیات پراکنده دقیقی ذکر شده و پس از آن قصاید، غزلیات، قطعات، رباعیات، و مثنوی‌های دقیقی در بحرهای رمل، قریب، خفیف و متقارب.[۲]
طبع دقیقی بیشتر به شعر بزمی و غنایی گرایش دارد و شاید علاوه بر کوتاه‌پروازی تخیّل وی در حماسه‌سرایی این نکته نیز از موجبات ناکامی او در شعر رزمی می‌باشد، همان چیزی که به تغزلها و طبیعت‌نگاریهایش لطف و فروغ بخشیده است. دقیقی شاعری بوده است نگارگر طبیعت، سرودگوی عشق و ستاینده شهریاران و در این زمینه شعرهایی به جا نهاده لطیف و هنرمندانه. زبان شعری او نیز مواد و ترکیب و پیوندش بیشتر بزمی است و با صلابت و کوبندگی سخن گفتن پهلوانی و رزمی تجانس ندارد.[۳]
بیشتر اشعار پراکنده‌ای که از دقیقی در دست است ابیاتی است که در فرهنگها و بعنوان شاهد لغات مهجور آمده است. در ابتدا ممکن است به نظر رسد که شاعر عالما و عامدا این لغات را از جهت اظهار فضل آورده است اما اینگونه نیست.[۴]
بحوری که شاعر برای خویش انتخاب کرده، اکثرا بحور مطبوع است. اگر قطعاتی به بحور نامطبوع سروده باشد که شاید سیره عصر وی بوده است، باز آنقدر استادانه است که می‌توان نام مطبوع به آن داد و از خواندن آن لذت برد.[۵]
سبک شعر دقیقی همان سبک خراسانی و دارای خصوصیات شعر قرن چهارم هجری قمری و دوران سامانی است یعنی از جهت موضوع توجه به طبیعت و وصف محسوسات و تغزّل و مدح، بدون اغراق و مبالغه و تکلف است. در اکثر اشعار آن دوره، وصف می، گل، باغ و بهار و از معنویات، بیشتر دانش و خرد و مقایسه دانش و مال، و وصف رخسار یار و زلف و عارض، دیده می‌شود.[۶]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق و فهرست مطالب کتاب.