دیوان فصیحی هروی
| دیوان فصیحی هروی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فصیحی هروی (نویسنده)
قیصری، ابراهیم (محقق) دهقانی، محمد (مقدمه‌نویس) |
| ناشر | امیرکبیر |
| مکان نشر | ایران- تهران |
| سال نشر | 1383ش |
| چاپ | یکم |
| موضوع | شعر فارسي - قرن 11ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د9 / 6495 PIR |
دیوان فصیحی هروی، مجموعه اشعار فصیحی هروی است که به اهتمام ابراهیم قیصری گردآوری شده است.
اغلب اشعار مدحی فصیحی، اعم از قصیده و ترکیب‌بند و قطعه و ترجیع‌بند، در مدح حسین خان شاملو، حاکم هرات است. فقط یک قصیده در مدح پادشاه صفوی - شاه صفی - دارد و این نشان می‌دهد که او به هر علت، از دربار صفوی و محیط‌ها و مناسبات اجتماعی گسترده‌تر، دور بوده است. به‌جز خان، مابقی ممدوحان وی، اشخاص گمنام یا نه‌چندان معروفند که هیچ‌یک منشأ کار یا اثر مهمی نبوده‌اند. شمار اینها زیاد نیست و شاعر اغلبشان را طی قطعه‌های کوتاه و دوستانه، ستوده است؛ چنانکه نمی‌توان نام آنها را «مدح» به معنای سنتی و رسمی آن، به حساب آورد[۱].
در دیوان فصیحی، دو سه هجویه کوتاه هم دیده می‌شود که موضوع آنها اشخاص حامل ذکری هستند به نام‌های نادم شاعر و سلیمان غور. چند ماده تاریخ هم در وفات و ولادت و امثال آن سروده که احتمالا نماینده نام دوستان اوست و در میانشان هیچ آدم مهمی دیده نمی‌شود. این همه نشان می‌دهد که مناسبات و روابط اجتماعی شاعر تا چه حد محدود بوده است. لیکن در حیطه همین فضا و روابط محدود هم شاعر آسوده نبوده و شکوه‌ها و اقرار خود داشته که در کمین بوده‌اند تا شاید نقطعه ضعفی از او به دست آورند؛ چنانکه طی قصیده‌ای با عنوان «بث الشکوی و منقبت حضرت رضا(ع)» می‌گوید:
شکوه‌ها دارم فلک قدار هم از اقران خویش
کز ستمشان بر فلک شد بانگ هایاهای من
من حیات خویش دانمشان ولیک ایشان چو مرگ
در کمین آنکه کی جایی بلغزد پای من[۲].
ویژگی دیوان حاضر آن است که فضای ذهنی و معنوی شاعر آن، چندان وسعتی ندارد؛ در شعر او، از اندیشه‌های بلند عرفانی یا فلسفی خبری نیست؛ آنچه هست، برخی اصطلاحات صوفیانه است که به مقدار اندک به کار رفته است[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.