معجم الطلاب الوسيط، عربی - عربی

معجم الطلاب الوسيط، عربی - عربی
پدیدآوران	محمود، کریم سید محمد (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	معجم الطلاب الوسيط
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	2009م.
چاپ	چاپ دوم
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/م3م7 / 6622 PJ

معجم الطلاب الوسيط، عربی - عربی، عنوان اثری است یک جلدی به زبان عربی از کریم سید محمد محمود با موضوع دایرة‌المعارف لغات. این اثر شامل هفت هزار لفظ که با احتساب مشتقاتش به بیش از چهل هزار لفظ می‌رسد بعلاوه اشکال و رسوم توضیحی و شانزده لوح ملوّن(اطلاعات دانشنامه‌ای تصویری) که در پایان کتاب به‌عنوان ضمیمه ذکر شده است.

این کتاب بیشتر برای استفاده دانش‌آموزان و دانشجویان نگاشته شده است.

ساختار

کتاب حاوی مقدمه، و محتوای مطالب به ترتیب الفبا، و در نهایت، تصاویر و الواح ملوّن(تصاویر رنگی) است.

از جمله منابع این اثر می‌توان از کتاب العین خلیل بن احمد، صحاح جوهری، تهذیب اللغه ازهری، اساس البلاغة زمخشری، لسان العرب ابن منظور، تاج العروس زبیدی، و... یاد کرد.

گزارش محتوا

مکتب عربی، نیازمند معاجم لغوی تخصصی قدیم و نفیس در محتوا و روشش است. اثر حاضر، جرعه‌ای از دریای فیض معاجم ذیل است: کتاب العین خلیل بن احمد، صحاح جوهری، تهذیب اللغه ازهری، اساس البلاغة زمخشری، لسان العرب ابن منظور، تاج العروس زبیدی، و دیگر آثاری که به علت رعایت اختصار و... از ذکر آنها، احتراز می‌شود.

لازم به ذکر است، معاجم مذکور در عین اهمیتی که دارند، معجم‌هایی هستند که پایه و اساس هستند و روی سخنشان با علما و متخصصان اهل زبان عربی در گذشته بوده است. ازاین‌رو این کتاب‌ها مناسب طلاب و آموزندگان امروزی نیستند؛ زیرا اولاً خالی از مصطلحات و تعابیر علمی جدید و امروزی هستند و ثانیاً سرشار از الفاظ و مفرداتی هستند که در زبان امروزین، قدیمی به حساب می‌آید. ازاین‌رو، کتاب حاضر و این دایرة‌المعارف متوسط که پیش روی شماست امتیازاتی دارد که موارد زیر از جمله آنهاست.

1. حاوی بیش از 000/7 لفظ اساسی است که اگر با مشتقاتش به بیش از 000/40 لفظ می‌رسد.
2. روی سخن این قاموس در درجه اول به دانش‌آموزان مدارس و دانشجویان است.
3. معانی جدید الفاظ و آن دسته از معانی را که پیشترها شایع نبوده، را ثبت کرده است.
4. مفردات و الفاظی را که در دایره استعمال نیستند، ذکر نکرده است.
5. اصطلاحات علمی جدید شایع میان دانش‌آموزان و دانشجویان را هم ثبت کرده است.

محتوای مطالب این کتاب به ترتیب الفبایی با رعایت تصریف و اصل ثلاثی کلمه، بدون ذکر ریشه، ذکر شده است. پس از این موارد، اطلاعات دایرة‌المعارفی همراه با تصویر(به قول نویسنده، الواح ملوّن) ذکر شده است؛ این الواح به ترتیب عبارت است از اطلاعات اسکلتی بدن انسان از پشت، اطلاعات اسکلتی بدن از پیش، دستگاه مثانه و جهاز ادرار، دستان، پاها، جهاز هاضمه، اطلاعات عصبی بدن، استخوان‌های جمجمه سر، بلوک‌های یخ روی زمین، سیکل و چرخه تبخیر و آب، و اطلاعات دیگری از زمین، جو روی آن، طبقات زمین، ساحل و دریا، و مجموعه مدارات خورشیدی.

نمونه محتوای مطالب

در بخشی از محتوای مطالب که به‌عنوان نمونه ذکر می‌شود چنین می‌خوانیم:

وکل یکل وکلاً بالله: تسلیم خداوند شد. و [وکل] الیه الامر: یعنی امرش را به او تفویض کرده و بر وی اعتماد نمود. و... الی رأیه: یعنی آن را ترک کرد.

أوکل علیه العمل: همه آن کار را به عهده وی گذاشت. و علیک فلان: یعنی بر تو تکیه کرد.

واکلت الدابة: ستور بد راه رفت.

و _ ه: اتکل علیه کما یتکل هو علیه. و _ ه: همراه وی خورد.

وکّله فی الأمر و _ علی الأمر: کار را به دست وی سپرد. و _ ه: آن کار را به خاطر اعتمادی که به کفایت وی از این امر داشت یا به دلیل عجز خودش از قیام به آن کار، به او سپرد.

اتّکل علی الله و _ علیه: به دلیل اعتمادش به رحمت و کرم خداوند، تماماً تسلیم او شد. و له: متولی او شد. و _ فلان: قبول وکالت کرد. و _: متکفل امری شد. و _ بالأمر: ضامن قیام به کار و انجام آن شد.

تواکلا: هرکدام بر دیگری تکیه کردند.

تواکله الناس: وی را تنها گذاشته و در چیزی که او را بر آن گماشته بودند، یاری نکردند.

التکلة: اسم است، مانند تکلان که آن نیز اسم است و تصغیر آن تُکیلة است.

المُواکل: شخص کند و کسل کننده. و من الخیل: کسی که در حرکت به دوستش تکیه کند و جهت حرکت نیازمند زدن باشد.

الوَکال و الوِکال: کند و کسل‌کننده و ضعیف.

الوَکالة و الوِکالة: اسم است از توکیل.

الوَکِل: خسته‌کننده، و کسل، و ترسو، و عاجز و دست و پا چلفتی.

الوکیل: از اسامی خداوند متعال؛ که به معنی کفیلی است که کفایت‌گر روزی بندگانش می‌باشد.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب کتاب پس از پایان محتوای مطالب در حرف یاء، و پیش از الواح ملوّن(نمونه‌های دانشنامه‌ای تصویری) ذکر شده است.

به‌جز موارد تصویری که در انتهای کتاب به‌عنوان ضمیمه این اثر ذکر شده است؛ در داخل محتوای مطالب کتاب، گاه تصاویری آمده است مانند صفحات 922، 871، 866، 853 و... .

منبع مقاله

مقدمه، متن و ضمیمه کتاب.