معرفة أنواع علم الحديث

معرفة أنواع علم الحديث
پدیدآوران	هميم، عبداللطيف (مصحح) فحل، ماهر ياسين (مصحح) ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن (نویسنده)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	1423ق. = 2002م.
چاپ	چاپ اول
شابک	‎2-7451-3534-1
موضوع	حديث حديث - علم الدرايه
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏م‎‏6 / 107/6 BP ‏

معرفة أنواع علم الحديث، اثر حافظ ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمن شهرزوری (متوفی 643ق)، از جمله مهم‌ترین و تأثیرگذارترین تألیفات در زمینه علم حدیث است که تاکنون ده‌ها شرح، حاشیه و تعلیقه را به خود دیده است. ابن صلاح در این کتاب، به‌مناسبت برشمردن انواع حدیث ضعیف و به‌مناسبت‌های مختلف، درباره پدیده نقد روایات و معیارهای آن، سخن گفته است؛ چنان‌که در معرفی اصطلاحاتی همچون تدلیس، مضطرب، مصحف و... انواع آسیب‌های احادیث را برشمرده است.

نام‌های دیگر کتاب

از این کتاب با نام‌های دیگری چون «مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث» و «علوم الحديث» نیز یاد شده است.

درباره کتاب

ازآنجاکه این اثر، پیش از این تحت عنوان «مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث»، با تصحیح ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد عویضه، معرفی گردیده، در نوشتار حاضر، به معرفی نسخه‌ای پرداخته شده است که تحت عنوان «معرفة أنواع علم الحدیث» و با تحقیق عبداللطیف همیم و شیخ ماهر یاسین فحل، به چاپ رسیده است.

در نسخه قبلی، در مقدمه محقق، شرح حال بسیار مختصر و کوتاهی از ابن صلاح (در حد چند خط) ذکر گردیده است، اما در این نسخه که آن نیز با مقدمه محقق خود آغاز شده، شرح حال بسیار مفصلی از وی ارائه گردیده و اطلاعات جامعی در چهار فصل، به شرح ذیل، در اختیار خوانندگان قرار گرفته است: در فصل اول، در چهار مبحث، به معرفی نام، نسب، کنیه، ولادت، خانواده و چگونگی طلب علم و تحصیلات وی، پرداخته شده است.

فصل دوم، در پنج مبحث، به معرفی شیوخ، شاگردان، تلاش‌های وی در نشر علم، آثار و تصنیفات و جایگاه علمی وی در میان سایر علما، اختصاص یافته است.

در فصل سوم، در چهار مبحث، ابتدا اهمیت کتاب بیان گردیده و سپس، به روش ابن صلاح، مصادر و منابع مورد استفاده او و تلاش‌هایی که در جهت اختصار، نظم، شرح و نکته‌برداری از کتاب وی، صورت گرفته، اشاره شده است.

در فصل چهارم، در قالب چهار مبحث، ابتدا به بحث پیرامون نام کتاب و توثیق نسبت آن به مؤلف پرداخته شده و در انتها، ضمن توصیف نسخ خطی کتاب، به اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در آن، اشاره شده است.

وضعیت کتاب

از جمله مهم‌ترین اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در این نسخه، می‌توان به امور زیر، اشاره نمود:

1. ضبط و تصحیح متن بر اساس نسخ خطی موجود و نیز نسخ چاپی پیشین، به‌همراه مراجعه مستقیم به منابع و مصادر مؤلف مانند متون، اسانید و کتب رجال؛
2. تخریج آیات به‌همراه اشاره به نام سوره و شماره آیه؛
3. تخریج احادیث شریف نبوی(ص) و اشاره به نکته‌های حدیثی و نقد احادیث؛
4. تخریج اکثر نقل‌قول‌های مربوط به علما و انتساب آنها به کتب مربوطه؛
5. تبعیت و توجه به مذهب لغوی و فقهی مصنف و توثیق مطالب وی از مصادر مربوط به آن؛
6. توضیح، تعلیق و تشریح مطالب و مواردی که نیاز به توضیح بیشتر دارد؛

و....

فهارس فنی کتاب، در انتهای آن جای گرفته است که به‌ترتیب، عبارتند از فهرست‌های عامه؛ آیات؛ احادیث؛ آثار؛ اعلام؛ قبایل، امم و جماعات؛ اشعار؛ اماکن و شهرها؛ کتاب‌های مذکور در متن؛ مراجع و موضوعات.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح و تشریح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. نصیری، علی، «روش‌شناسی نقد روایات از نگاه عالمان فریقین»، پایگاه مجلات تخصصی نور، ادیان، مذاهب و عرفان، نشریه صراط، زمستان 1388، شماره 3، به آدرس اینترنتی:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/13358