هاشمی، سید محمدطاهر
| نام | هاشمی، محمد طاهر |
|---|---|
| نام‌های دیگر | س‍ی‍دزاده هاشمی، طاهر
س‍ی‍دزاده هاشمی، محمدطاهر هاشمی، ضیاءالدین |
| نام پدر | سید قیدار هاشمى |
| متولد | 1294ش برابر با 1332ق |
| محل تولد | روستاى دولت‌آباد روانسر کرمانشاه |
| رحلت | 2 تیر ماه 1370ش برابر با 1412ق |
| اساتید | بدیع‌الزمان سنندجى |
| برخی آثار | مناقب اهل‌بيت عليهم‌السلام از ديدگاه اهل سنت |
| کد مؤلف | AUTHORCODE17029AUTHORCODE |
ابوالحسن سید محمدطاهر هاشمى شافعى (۱۲۹۴ – ۱۳۷۰ش)، ملقب به ضیاءالدین و مشهور به سیدزاده‌هاشمى، شاعر، خوشنویس، عالم و مورخ سرشناس کُرد ایرانی
ولادت
در سال 1294ش برابر با 1332ق، در روستاى دولت‌آباد روانسر کرمانشاه، در خانواده‌اى اهل علم و عرفان متولد شد. وى در شعر، «طاهر» تخلص مى‌کرد[۱]
خاندان
علامه ملا عبدالکریم مدرس، صاحب «مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن» در تذکره «بنه ماله زانیاران» که از تذکره‌هاى برجسته به گویش کردى مى‌باشد، شجره خاندان وى را به زبان عربى و نظم از سید شیخ محمد معروف نودهى برزنجى (متوفى 1254ق) که از جمله سادات برزنجیه و اعاظم علماى عصر خویش بوده، آورده است[۲]
برخى از اعلام معروف این شجره‌نامه، عبارتند از: سید بابا منصور آواه، سید رسول سولجى، ملا عبدالقادر برزنجى، سید قیدار سیدالدوله[۳]
او فرزند سید قیدار هاشمى ملقب به سیدالدوله است. خاندان وى از سلسله سادات برزنجى (برزنجه) است. جدش سید رسول سوله‌اى برزنجى، اول کسى است که از این خاندان با اصحاب و طلاب علوم دینیه هجرت به دولت‌آباد روانسر نمود و آن قریه را خرید و مدرسه‌اى براى طلاب علوم دینیه به سال 1271ق، تأسیس کرد.
استاد هاشمى خود در مورد این مدرسه مى‌گوید: «وقتى جد اعلاى بنده، مرحوم سید رسول آنجا را خریدند، مدرسشان مرحوم ملا قاسم - از مردم پاوه - بوده است. ملا قاسم پاوه‌اى تا حدود سال 1303ق، حیات داشته است. بعد از ایشان ملا قادر از مردم «درمور» که دهى است نزدیک خانقاه پاوه، در آنجا تدریس مى‌کرده است. بعد از ایشان ملا رسول پاوه‌اى و بعد از او ملا قادر جوان‌رودى غیاثى... بعد از او ملا معروف و ملا صالح و سید عارف و ملا محمدرحیم روحانى سنندجى و جناب ملا عبدالمجید... و بنده هم در کمک ایشان تدریس مى‌کردم و این مدرسه با کتابخانه‌اى که حقیر در آن تأسیس نموده‌ام، هم‌اکنون بعد از گذشت 139 سال، بحمدالله برقرار مى‌باشد»[۴]
تحصیلات
ابتدا نزد خاتون مریم همسر مرحوم سید عارف لونی شروع به قرآن خواندن و تحصیل می‌کند، هم چنین نزد سید عارف – ملا محمد رحیم روحانی سنندجی – سید شریف کردستانی، استاد بدیع‌الزمان مهی سنندجی، و نیز عالم شهیر کردستان استاد شیخ حبیب‌الله روحانی کاشتری پدر مرحوم بابا مردوخ روحانی و مرحوم والدش درس خوانده و به تعلیم علوم معقول و منقول پرداخته. بعد از فوت پدر، مسئولیت اداره و سرپرستی مدرسه علمیه و تکیه دولت آباد را به عهده می‌گیرد.
اساتید
- خاتون مریم، همسر سید عارف که الفبا و قرآن را نزد وى فراگرفت؛
- سید عارف که از سادات لون بودند؛
- ملا محمدرحیم روحانى سنندجى (مدرس دولت‌آبادى)؛
- سید شیخ شریف کردستانى؛
- بدیع‌الزمان سنندجى که بعدها از اساتید برجسته دانشگاه تهران شدند؛
- شیخ حبیب‌الله روحانی کاشتری
- ملا عبدالمجید موحد؛
- والد ایشان سید قیدار هاشمى، ملقب به سیدالدوله که از اساتید طریقت وى نیز بوده است؛
- شیخ عبدالقادر بن سید حسین سوله‌اى[۵]
این نه نفر، از اساتید بى‌واسطه او بوده‌اند. چهار تن نیز از اساتید باواسطه او هستند که عبارتند از:
- شیخ محمد نجیب قره‌داغى؛
- شیخ مصطفى نجیب قره‌داغى؛
- سید بابا رسول سوله‌اى برزنجى؛
- شیخ حبیب‌الله کاشترى[۶]
شیخ عبدالمجید موحد از مشایخ اجازه ایشان در نقل حدیث مى‌باشد.
مشایخ طریقت وى، عبارتند از:
- والد مکرمش سیدالدوله سید قیدار؛
- سید حسین شیخ سوله‌اى برزنجى؛
- سید عبدالقادر بن سید حسین سوله‌اى برزنجى و برخى دیگر که سلسله آن‌ها به شیخ عبدالقادر گیلانى منتهى مى‌گردد[۷]
فعالیتها
وى شافعى‌مذهب بوده و محبت و علاقه زیادى به اهل‌بیت(ع) داشت. ایشان سواى مقام رفیع علمى، از جمله شعراى بنام عصر حاضر هستند و علاوه بر تألیفات گران‌سنگ در تاریخ و غیره، قریب به پانزده هزار بیت به گویش فارسى، عربى و کردى با تخلص شیواى «طاهر» سروده است که حاصل سال‌هاى متمادى مطالعه در ادبیات و غور در آثار عرفانى و کشف مسائل معضله فلسفى و حل رمز و اشارات کلام خاک‌نشینان سراى عشق بارى جل جلاله بوده و..[۸]
ایشان اشعار و مقالات خود را برای چاپ در مجله کردی «گلاویژ» با امضا طاهر کرمانشاهی ارسال می‌کرد، مدتی با بخش کردی رادیو همکاری می‌کرد و برنامه‌های ادبی و تاریخی کردی و فارسی من جمله گلزار ادب/ هه وارگهٔ دلان و مردان و زنان کرد و... نوشته واجرا می‌نمود.
استاد در علوم اسلامی، ادبیات عرب، تاریخ اسلام و... خوشنویسی صاحب نظر بودند. خط نسخ سبک عثمانی را به‌تبع از استاد حافظ عثمان - از اساتید برجسته این علم که از علوم دوازده‌گانه ادبیات است - در نهایت زیبایی می‌نوشت، کتاب قرآن کریم، صحیفه سجادیه، دلایل الخیرات و... را با خط نسخ خود نوشته‌اند. اشعارش به کردی و فارسی بیشتر جنبه عرفانی و مناجات داشت.
در مهر ماه سال ۱۳۷۵ش کنگره‌ای در بزرگداشت سید طاهر هاشمی و اساتیدی دیگر من جمله هیمن، هه ژار، قانع و... به مدت ۳ روز در شهر سنندج با شرکت حدود ۱۰۰۰ مهمان ایرانی و خارجی برگزار گردید. در سال ۱۳۷۸ش همچنین همایشی تحت عنوان بزرگداشت استاد سید طاهر هاشمی از سوی مرکز نشر فرهنگ و ادبیات کردی وبا همکاری ادره ارشاد استان کرمانشاه در روزهای ۱۱ و ۱۲ آذر ماه با حضور مهمانان ایرنی و خارجی برگزارشد.
حضور در رادیو کردی کرمانشاه
درسال ۱۳۵۰ به همکاری با رادیو کردی کرمانشاه و قصرشیرین دعوت گردید. حاصل این همکاری پربار که تا هنگام تعطیلی این رادیو در سالهای پس از انقلاب ادامه داشت، نوشتن و تهیه برنامه‌های فوق العاده وزین و پر طرفدار به زبان کردی بود. وی با نوشتن و اجرای برنامه‌هایی چون هه وار گهٔ دلان-گلزار ادب-مردان و زنان نامدار کرد- عرفان و عرفا در غرب ایران بر شهرتش در سرتاسر کردستان ایران و عراق افزوده گردید. سید طاهر با مجمع علمی کرد در بغداد ارتباط و مستمرا مورد مشاوره با آن آکادمی بود.
وفات
وى در 2 تیر ماه 1370ش برابر با 1412ق، در سن ۷۶ سالگی مصادف با عید قربان در کرمانشاه وفات نموده و پس از تشییع در دولت آباد روانسر در جوار نیاکان خود به خاک سپرده شد.
آثار
- دیوان و غزلیات فارسى؛
- دیوان و غزلیات کردى؛
- مجموعه شعر کردى «هه وار گه دلان»؛
- مناقب اهل‌بیت از دیدگاه اهل سنت؛
- مولانا خالد و طریقت نقشبندى؛
- خوشنویسى دلائل الخیرات؛
- کتابت و خوشنویسى قرآن کریم به خط نسخ سبک عثمانى؛
- کتابت و خوشنویسى صحیفه سجادیه؛
- عروض و بدیع و قافیه به زبان کردى؛
- مجموعه گنجواره شعر و نثر کردى هه وارگه دلان براى رادیو کردى کرمانشاه؛
- منظومه شیوا و مهدخت؛
- لیلى و مجنون به زبان کردى، سروده خود استاد؛
- منبع الأنوار در احوال و حالات سید شیخ حسن برزنجى، معروف به پیر قره‌چى‌وار؛
- تصحیح دیوان شاعران بزرگ کردستان از جمله مولوى کرد، ملا مصطفى بیسارانى و میرزا محمد (ولى دیوانه)؛
- تصحیح خسرو شیرین خاناى قبادى و سرایش ناقص آن؛
- گردآورى و تصحیح دیوان شاعر بزرگ کرد، مولوى سید عبدالرحیم تایجوزى؛
- خوشنویسى و کتابت قرآن کریم؛
- مناقب و فضائل سید شیخ عبدالقادر گیلانى؛
- تصحیح و گردآورى و خوشنویسى مناجات‌نامه غلامرضا خان ارکوازى؛
- خوشنویسى و مقدمه و نظارت بر جلد اول حدیقه سلطانى؛
- نگاهی به تاریخچه نقشبندیه در کردستان به انضمام گلچینی از سروده‌های شاعر فارسی سرای کرد "وفاً
- سه هفت بند، از سه شاعر خانای قبادی، سید وجیه الدین هاشمی، سیدمحمد طاهر هاشمی
- و ده‌ها رساله ومقاله ادبی- تاریخی-دینی و عرفانی
پانویس
منابع مقاله
هاشمى شافعى، سید محمدطاهر، «مناقب اهل‌بیت(ع)، از دیدگاه اهل سنت»، به اهتمام و مقدمه سید ناصر حسینى میبدى، مشهد، مؤسسه چاپ آستان قدس رضوى، چاپ دوم، 1381.