نباطی عاملی، علی بن محمد
| نام | نباطی عاملی، علی بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیاضی ال‍ن‍ب‍اطی ال‍ع‍ام‍ل‍ی، علی بن محمد
عاملی ال‍ن‍ب‍اطی، محمد علی بن ی‍ون‍س عاملی ش‍ی‍ع‍ی، علی بن محمد علامه بیاضی |
| نام پدر | محمد |
| متولد | حدود 804 يا 805 |
| محل تولد | نبطیه جبل عامل |
| رحلت | 877 ق |
| اساتید | سيد زين‌الدين على بن دقماق |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02348AUTHORCODE |
زين‌الدين، على بن يونس نباطى بياضى (متوفای 877ق)، ملقب به زین‌الدین و مکنى به ابومحمد، فقیه، مفسر، متکلم، منطقی، ادیب، شاعر
ولادت
تاريخ دقيق ولادت شيخ زين‌الدين، ابومحمد، على بن يونس نباطى بياضى مشخص نيست؛ اما آنچه شيخ آقا بزرگ تهرانى نيز تأييد كرده ولادت او را در حدود سال‌هاى 804 يا 805 هجرى نشان مى‌دهد.
شخصيت
بنابر شهادت بزرگان از علما و شاگردان، او عالمى فاضل و محقق، فقيه، مفسر و متكلم بوده و در عين حال اديبى فرزانه و شاعر بوده است. همچنان كه با اندك تأملى در آثار او به خوبى جنبه‌هاى فراوان علمى و روحى او بر انسان آشكار مى‌گردد.
شيخ على نباطى در كمالات روحى و سير معنوى نيز به بالاترين درجات ممكن رسيده و ولايت ناب در سراسر نوشته‌هاى او مشهود است.
در كلمات و سخنان بزرگان پيرامون شخصيت او جز مدح و ستايش هيچ نمى‌بينيم؛ چرا كه هر كس نظر به شخصيت والاى او كرده جز كمالات روحى و اخلاقى نديده است.
منطقه جبل عامل
ديار جبل عامل در قرن‌هاى نهم و دهم اوج شكوفايى خود را مى‌گذراند. با نگاهى گذرا به تاريخ اسلام در اين دو قرن مى‌بينيم كه بسيارى از علماى تشيع از آن سامان برخاسته‌اند.
با اين حال، يكى از مناطقى كه بيشترين ظلم‌ها را ديده و بزرگ‌ترين فجايع بشرى در آن اتفاق افتاده منطقۀ جبل عامل است.
در قرون 11 و 12 هجرى بارها جبل عامل مورد حملۀ ياغيان و طاغيان قرار گرفت به طورى كه در يك حمله 40 هزار شيعه كشته شدند و زن‌هايشان به اسارت گرفته شد و بقيۀ ساكنان آنجا كوچ داده شدند.
در حمله جزّار به جبل عامل تنها در كتابخانۀ شيخ على خاتون آبادى پنج هزار نسخۀ خطى به آتش كشيده شد و چه بسيار كتاب‌ها كه زير خروارها خاک مدفون گشت.
در اين بين نام و آثار بسيارى از علماى آن منطقه به فراموشى سپرده شد و متأسفانه آنها كه به دست ما رسيده بسيار ناچيز است و اندكى است از بسيار !
آرى، از جمله چيزهايى كه در اين فجايع از بين رفته شرح حال بزرگانى چون على بن يونس نباطى است كه آگاهى مختصرى پيرامون زندگى او داريم.
اساتيد
با آنكه در خطّۀ جبل عامل علماى فراوانى مى‌زيسته‌اند و قاعدة هر طالب علم از محضر بسيارى از آنان بهره مى‌برد، اما از اساتيد شيخ على نباطى تنها نام دو نفر يافت شده كه عبارتند از:
1 - سيد زين‌الدين على بن دقماق
2 - شيخ جمال‌الدين احمد بن حسين بن مطهر
شاگردان
او كه حدود 70 سال در مهد علم و دانش مى‌زيسته و درياى موّاج علم و دانش بوده يقينا شاگردان فراوانى تربيت نموده است؛ اما حوادث روزگار تنها اجازه رسيدن نام سه تن از آنان را به ما داده است:
- شيخ ناصر بويهى‌م 853 هجرى
- شيخ ابراهيم بن على كفعمى، صاحب مصباح،م 905 هجرى
- شيخ شرف‌الدين بن سليمان.
وفات
در زندگى مرحوم بياضى مسئله وفات و سال و تاريخ آن بسيار روشن است، چرا كه برادر بزرگ مرحوم كفعمى، كه هم عصر او بوده، تاريخ وفات او را ذكر كرده است.
علامۀ بياضى، پس از يك عمر سراسر تلاش و مجاهده در سال 877 هجرى در حالى كه حدود 70 سال از عمرش مى‌گذشت به سوى دوست شتافت و غمى بزرگ بر جان و دل شاگردان و اطرافيان خود گذاشت.
آثار
گرچه حوادث تلخ تاريخ ما را از دستيابى به شرح حال بسيارى از بزرگان محروم كرده، اما خوشبختانه مؤلفات و كتب آنان زبانى گويا در بيان فضائل و شخصيت‌هاى علمى و دينى آن بزرگواران دارد.
از شيخ بزرگوار، زين‌الدين نباطى بياضى كتاب‌هاى فراوانى به يادگار مانده كه در علوم و موضوعات مختلفى هستند و در اينجا تنها به ذكر چند كتاب بسنده مى‌كنيم:
- الصراط المستقيم إلى مستحقي التقديم، كتابى ارزشمند در اثبات ولايت اميرالمؤمنين عليه‌السلام است.
- الرسالة اليونسية، كه شرح المقالة التكليفية شهيد اول است.
- زبدة البيان و إنسان الإنسان، منتخب مجمع البيان است.
- الباب المفتوح إلى ما قيل في النفس و الروح (علامه مجلسى تمام آن را در جلد السماء و العالم بحار آورده است).
- مختصر الصحاح، در علم لغت.
- منخل الفلاح، كه مختصر «مختلف الشيعة» علامه حلى است.
- المقام الأسنى في تفسير أسماء الله الحسنى.
- ديوان اشعار.
- ذخيرة الإيمان يا أرجوزة في الكلام، كه منظومه‌اى است در علم كلام.
و...