توضيح هداية المريد إلی شرح جوهرة التوحيد
| توضيح هداية المريد إلی شرح جوهرة التوحيد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رجب، بکری (نویسنده)
صباغ، ندي (مصحح) حموي، علاء‌الدين (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | توضيح هداية المريد إلی شرح جوهرة التوحيد |
| ناشر | دار العصماء |
| مکان نشر | سوريه - دمشق |
| سال نشر | مجلد1: 2006م , 1427ق, |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
توضيح هداية المريد إلی شرح جوهرة التوحيد، تصحیح و توضیح و شرح شیخ بکری رجب بر «الجوهرة التوحيد في علم الكلام» ابراهیم بن حسن لقانی مالکی (متوفی 1041ق) است. منظومه عربی «جوهرة التوحيد» از جمله مهمترین آثار کلامی اهل سنت است که بکری رجب شرحی متوسط بر آن نوشته است. علاءالدین حموی و ندی صباغ به تصحیح و توضیح مباحث آن اقدام کرده و سپس این اثر را با عنوان «توضيح هداية المريد...» منتشر کرده‌اند. محققین مذکور بر این اثر مقدمه نوشته‌اند.
محققین کتاب در مقدمه به اهمیت موضوع آن اشاره کرده و علم توحید را از مهمترین و شریفترین علوم دانسته‌اند که پیرامون آن آثار فراوانی تألیف شده است. بر منظومه ارزشمند شیخ ابراهیم لقانی که از شیوخ مالکیه در زمان خود بوده نیز شروح مختصر و مفصلی نوشته شده است و شرح بکری رجب از شروح متوسط بر این کتاب است.[۱].
برخی شروح مانند حاشية الصاوي، اشعار جوهرة التوحيد را در سه مبحث الهیات، نبوات و سمعیات تقسیم و شرح کرده‌اند. بکری رجب نیز در ابتدای بحث صفات الهی این موضوع را مطرح کرده و بهتر دانسته که مباحث علم کلام در سه بخش مطرح شود: الهیات که احکام متعلق به ذات الهی است؛ نبویات که مسائل متعلق به انبیا است و سمعیات که مسائلی است که احکامش تنها از راه شنیدن دانسته می‌شود[۲]؛ البته رجب همانند الصاوي این تقسیم‌بندی را در فهرست کتاب لحاظ نکرده و تنها به انتخاب عناوین برای ابیات بسنده کرده است. شیوه شارح در نگارش اثر بدین ترتیب است که پس از عنوان منتخب، ابیات مورد نظر را آورده و سپس به شرح مقصود مصنف پرداخته است. در صورت نیاز، الفاظ و واژگان ابیات را معنای لغوی و اصطلاحی کرده و شواهد قرآنی و روایی آورده است.
نکته قابل توجه اینکه محققین اثر در مقدمه از بحثی الحاقی در معرفی فرق اسلامی یاد کرده‌اند؛ لذا این کتاب را حاوی معرفی «اصول علم توحید» و «فرق اسلامی» دانسته و تصریح کرده‌اند که در این بخش الحاقی، مهمترین فرق قدیم و جدید عالم اسلامی ذکر شده است.[۳].
متن کامل منظومه «جوهرة التوحيد» به‌صورت یکجا در انتهای کتب ارائه شده است. فهرست تفصیلی مطالب کتاب در انتهای آن ذکر شده است. آدرس آیات و روایات با ذکر نام منبع و صفحه آن به پاورقی منتقل شده است. نبود فهرست منابع از کمبودهای این اثر است که محققین را برای مراجعه به منابع با چالش مواجه خواهد کرد.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.