مرتضی زبیدی، محمد
| نام | مرتضی زبیدی، محمد بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ح‍س‍ی‍ن‍ی ال‍واس‍طی ال‍زب‍ی‍دی، محمد مرتضی
زبیدی، ابیفیض محمد زبیدی، م‍ح‍ب‌‌ال‍دی‍ن محمد زبیدی، محمد بن محمد زبیدی، مرتضی مرتضی ال‍زب‍ی‍دی، اب‍و ال‍ف‍ی‍ض محمد بن محمد مرتضی ال‍زب‍ی‍دی، محمد بن محمد واس‍طی ال‍زب‍ی‍دی، ابیفیض محمد |
| نام پدر | عبدالرزاق |
| متولد | 1145ق |
| محل تولد | بلگرام (لجرام) هند |
| رحلت | 1205 ق |
| اساتید | محمد فاخر بن يحيى |
| برخی آثار | تاج العروس من جواهر القاموس |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00279AUTHORCODE |
محمد بن عبدالرزاق حسينى (1145-1205ق)، با كنيه ابوالفيض و مشهور به مرتضى زبيدى لغت شناس، محدث، متبحر در رجال و انساب
ولادت
در سال 1145ق در بلگرام (لجرام) هند متولد شد. اصالتش به شهر واسط عراق مى‌رسد و در زبيد از شهرهاى يمن تربيت يافته و بزرگ شده است.
وى از زبيد به حجاز سفر كرد و در 1167ق وارد مصر شد و اسماعيل، كتخدا عذبان او را مورد عنايت خاص خود قرار داد و با او دوستى فراوان كرد. سرانجام بين عام و خاص شهرت يافت و به صعيد و ديگر نقاط مصر سفر كرد و مورد احترام و تجليل بزرگان آن ديار قرار گرفت. بسيارى از ارباب علم و سلوك را ديد و سفرنامه‌ها نوشت. وى تألیف شرح قاموس را آغاز كرد و سالها براى اتمام آن رنج برد و پس از آنكه شرح قاموس را در 14 جلد به پايان رسانيد، آن را تاج العروس ناميد و بدين مناسبت وليمه‌اى داد كه همه طلاب و اساتيد وقت در آن وليمه دعوت شده بودند.
چندى نگذشت كه فضيلت او به اوج شهرت رسيد و سيل هدايا و تحف به‌سوى او سرازير گرديد. پادشاهان حجاز و هند و يمن و شام و عراق و مغرب اقصى و ترك و سودان و الجزاير با او مكاتبه كردند. اعتقاد مردم در حق او چندان فزونى گرفت كه بسيارى از مردم مغرب چنين مى‌پنداشتند كه هر كه حج كند و به زيارت زبيدى نرود و هديه‌اى تقديم او نكند حج او كامل نخواهد بود. سيد مرتضى زبيدى بر اثر طاعون در مصر، در سال 1205ق درگذشت.
آثار
زبيدى تأليفات بسيار دارد و برخى 138 اثر از او نقل كرده‌اند كه از آن جمله است:
- تاج العروس من جواهر القاموس
- اتحاف السادة المتقين بشرح إحياء علوم الدين
- اسانيد الكتب الستة
- عقود الجواهر المنيفة فى ادلة مذهب الامام ابى حنيفة
- كشاف اللثام عن آداب الايمان و الاسلام
- رفع الشكوى و ترويح القلوب فى ذكر ملوك بنى ايوب
- رساله‌ى عقد الجمان فى بيان شعب الايمان
- غاية الابتهاج لمقتفى اسانيد مسلم بن الحجاج
- عقد اللئالى المتناثرة فى حفظ الاحاديث المتواترة
- نشوة الارتياح فى بيان حقيقة الميسر و القداح