تفصیل آیات القرآن الحکیم
تفصيل آيات القرآن الحكيم، به کوشش ژول لابوم، با انضمام کتاب «المستدرك»، به کوشش ادوارد مونتیه، مجموعه‌ای است یک جلدی که به قلم محمد فؤاد عبدالباقی از زبان فرانسه به عربی ترجمه شده است. موضوع این مجموعه همان طور که از عنوان آن پیداست، قرآن کریم و علوم قرآنی است.
| تفصیل آیات القرآن الحکیم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | لابوم، ژول (نویسنده)
مونتيه، ادوارد (نويسنده) عبدالباقي، محمد فؤاد (مترجم) الهی قمشه‌ای، مهدی (مترجم) شعرانی، ابوالحسن (مقدمه‌نويس) |
| ناشر | کتابفروشي اسلاميه |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1360ش. |
| چاپ | چاپ اول |
| موضوع | قرآن - طبقات آيات |
| زبان | عربي - فارسي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ل2ت7 / 66/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ترجمه فارسی آیات قرآن در این کتاب از استاد مهدی الهی قمشه‌ای است و مقدمه آن را علامه شعرانی نوشته است. علامه شعرانی در مقدمه، علاوه بر توضیحات خودش، مقدمه‌های نسخه عربی کتاب که از فرید وجدی و محمد فؤاد عبدالباقی بوده را هم به فارسی ترجمه کرده است. کار نشر کتاب توسط کتاب‌فروشی اسلامیه در سال 1360ش، در تهران انجام شده است.
«تفصيل الآيات»، دارای 18 باب و هر بابی به فصول متعددی منقسم شده است. ابواب اصلی کتاب از این قرار است: تاریخ، حضرت محمد(ص)، تبلیغ، بنی‌اسرائیل، تورات، نصاری، مابعدالطبیعه، توحید، قرآن، دین، عقاید، عبادات، شریعت، نظام، علوم و فنون، تجارت، علم تهذیب اخلاق، رستگاری. «مستدرك تفصيل الآيات» به‌ترتیب حروف الفبا تنظیم شده و موضوعات مختلف دینی تحت 500 کلمه عنوان و آیات مناسب در ذیل نقل شده است[۱].
«تفصيل آيات القرآن الحكيم»، در اصل به زبان فرانسوی تألیف شده و مستشرق عیسوی به نام ژول لابوم آن را ترتیب داده است و نسخه دیگری که در حقیقت مکمل آن است هم به قلم مستشرق دیگر فرانسوی به نام ادوارد مونتیه تألیف شده است و یکی از علمای مصری موسوم به محمد فؤاد عبدالباقی هر دو را به زبان عربی ترجمه کرده و منضم به یکدیگر به چاپ رسانده است و عالم مشهور مصری، فرید وجدی صاحب دایرةالمعارف، تقریظی بر ترجمه عربی نوشته است بس سودمند که مترجم فارسی، آن را در ابتدای کتاب، به فارسی برگردان کرده است[۲].
در بخشی از ترجمه مقدمه فرید وجدی می‌خوانیم: از کارهای سودمند مستشرقان برای آسانی بحث و تحقیق، فهرست‌هایی است که برحسب ترتیب مطالب یا ترتیب حروف معجم مرتب ساختند و در این نزدیکی فهرستی عام در دسترس ماست برای یافتن احادیث چهارده کتاب از کتب احادیث که استاد محترم محمد افندی، فؤاد عبدالباقی به عربی ترجمه کرده و به نام «مفتاح كنوز السنة» منتشر ساخته است. هرکه به احادیث نبویه می‌پرداخت به چنین فهرستی نیاز داشت. بسیاری از ما حدیثی می‌شنید و نمی‌دانست مدرک و سند آن چیست و در یافتن آن سرگردان بود و این فهرست مشکل او راحل کرده است و یکی از این معاجم دایرةالمعارف اسلامی است که خلاصه آنچه درباره اسلام باید گفت، مرتب بر حروف هجا فراهم آورده‌اند و خواننده هرچه از بحث‌های نیکو و سودمند خواهد فورا در آن خواهد یافت؛ چنان مشروح و مفصل که مزیدی بر آن متصور نیست؛ با اینکه در آن اغلاط بسیار است، هم در شرح حال بزرگان و هم در فهم مدلول آیات کریمه قرآن و هم در اعتماد بر تهمت‌هایی که دشمنان اسلام بر ا ین دین زده‌اند. دیگر از کتب مفید آنان کتابی است که مستشرق فرانسوی ژول لابوم در فهرست مطالب قرآن تألیف کرده است و هرچه از آیات کریمه در موضوعات مختلفه نازل گردیده باهم در فصل جداگانه فراهم کرده است.
و حضرت استاد محمد افندی مترجم «كنوز السنة» که نام او را یاد کردیم این کتاب را نیز ترجمه کرده و اصل آیات قرآن را که مؤلف فرانسوی ترجمه کرده بود، به‌ُجای ترجمه نهاده است و این عمل بسیار نیکو و سودمند، نویسندگان و مؤلفین را بسیار به‌کار می‌آید؛ مثلا کسی که می‌خواهد درباره زکات یا یکی از انبیا یا در نظر مصنوعات الهی چیزی بنویسد و خواهد از کتاب کریم اقتباس کند، از جمع همه آیات وارده در این معانی عاجز می‌شود، اما با این کتاب می‌تواند همه آیات وارده در این موضوعات را در یک جا فراهم بیند و من خود بسیار می‌خواستم این آیات را یک جا گرد آورم موفق نمی‌شدم، اما اینک مانع برداشته شده است و از مترجم کتاب (محمد فؤاد عبدالباقی که کتاب را به عربی ترجمه کرده)، بسی سپاسگذارم که این ذخایر علمی را به‌رایگان ایثار می‌کند[۳].
علامه شعرانی در بخشی از ترجمه مقدمه محمد فؤاد عبدالباقی، می‌نویسد: محمد فؤاد عبدالباقی که «تفصيل الآيات» را به عربی ترجمه کرده است، گوید: من و بسیاری مردم دیگر مانند مرحوم استاد شیخ مصطفی عبدالرزاق شیخ جامع ازهر ملاحظه کردیم که مؤلف «تفصيل الآيات» چند باب از آنچه باید بیاورد، نیاورده است و در آن ابواب که آورده چندین آیه مناسب آن ابواب از قلمش افتاده است. آنگاه در مجله «المنار» مقاله‌ای خواندم به قلم شکیب ارسلان درباره ترجمه قرآن به زبان فرانسه که ادوارد مونتیه منتشر کرده است و این دقیق‌ترین ترجمه است به این زبان و مترجم در آخر آن، فهرستی الحاق کرده است شامل مطالب قرآن به تمام تفصیل که گویی برای تدارک نقص «تفصيل الآيات» تألیف شده؛ آن را بر استاد عرضه داشتم، پسندید و مرا به نقل آن به زبان عربی ترغیب کرد و من امتثال امر کردم و در چاپ دوم «تفصيل الآيات» آن را هم به نام «المستدرك» ضمیمه کردم. امید است از فضل خداوند نفع آن عام باشد و طالبان از آن بهره کافی ببرند.
سپس علامه شعرانی چنین نظر می‌دهد:
نویسنده این سطور ابوالحسن المدعو بشعرانی گوید: این ترجمه قرآن که به آن اشاره شد، به قلم مردی به نام ادوارد مونته، معلم زبان‌های شرقی از دوستان اسلام و معتقدان به حضرت خاتم انبیاء(ص) است، باآنکه در دین مسیح متعصب بود و برای ترجمه قرآن رنج فراوان برده و ترجمه وی بهترین و جدیدترین ترجمه قرآن است و چاپ اول آن در سال 1929 و نسخه‌ای از آن که در تصرف این بنده است، چاپ 1954 و مشتمل بر مقدمه و حواشی مفید است در ذیل صفحات و چنان‌که گفتیم غالب شبهه‌های مسیحیان را درحواشی رد کرده و مقصود قرآن را به‌نحوی توضیح داده است که مطاعن هم‌کیشان وی بر آن وارد نیاید. فهرست آخر آن بسی از «تفصيل الآيات» و مستدرک آن بیشتر است...[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه علامه شعرانی.