الخلل في الصلاة
| نام کتاب | الخلل في الصلاة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 186/8 /خ8خ8 1378 |
| موضوع | فقه جعفری - قرن 14
نماز - شکیات |
| ناشر | موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره) |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1378 هـ.ش یا 1420 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2123AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«الخلل في الصلاة»، مجموعه مباحث و تقريرات امام خمينى(ره) است كه نتيجه سال‌ها تدريس ايشان براى طلاب حوزه‌هاى علميه مى‌باشد. اين كتاب به زبان عربى است و مباحث آن به فقه و احكام شرعى اختصاص دارد. در اين كتاب، امام خمينى(ره) با استناد به آيات قرآن كريم، روايات و منابع فقهى خلل و اشكالات مربوط به نماز را شرح مى‌دهد.
گفتنى است كه اين كتاب آخرين تأليف حضرت امام مى‌باشد كه سال شروع آن 1396ق و سال پايان آن 1398ق مى‌باشد [۱].
ساختار
كتاب از مقدمه تحقيق و متن در يك جلد منتشر شده است.
مقدمه كتاب توسط مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره) نگارش يافته است و به شيوه كار مؤلف و گزارشى از محتويات كتاب اشاره مى‌كند.
متن كتاب شامل دو بحث خلل و شك است و هركدام از اين مباحث نيز داراى زيرمجموعه‌هايى هستند.
گزارش محتوا
مؤلف در ابتدا معانى مختلفى را براى «خلل» مطرح مى‌كند؛ معانى‌اى چون فساد، وهن، نقص، اضطراب و... سپس بر اين معانى خرده گرفته و گفته است كه اين موارد از مصاديق عنوان مى‌باشند نه معناى آن.
با توجه به اينكه نماز، ماهيت مركب اعتبارى است و داراى اركان و اجزايى است، چه‌بسا ورود خللى در آن باعث فسادش مى‌شود؛ حال گاهى اين فساد، قابل جبران است و گاهى غير قابل جبران و موجب بطلان نماز [۲].
خلل، يا به زيادت است و يا به نقصان؛ يا به عمد است و يا به سهو و جهل؛ يا در شرايط نماز است و يا در اجزاء آن. مؤلف، هركدام از اقسام مزبور را به‌طور مشروح توضيح مى‌دهد.
مؤلف، در پايان، بحث شك و قواعد و احكام مرتبط با آن را مطرح مى‌كند. شك نيز يا در اصل نماز، يا در اجزا و شرايط و يا در ركعات آن رخ مى‌دهد. مؤلف در قسمت شك به چند قاعده فقهى اشاره و استناد مى‌كند و احكام مرتبط با هرگونه شك را بيان مى‌نمايد.
يكى از خلل‌هاى عمدى كه باعث بطلان نماز نمى‌شود، خللى است كه بر اثر عمل به تقيه به نماز وارد شود. مؤلف در اين‌باره به مواردى از تقيه اشاره مى‌كند كه خلل بشمار مى‌آيد، ولى باعث بطلان نماز نمى‌شود؛ به‌عنوان مثال در بحث خواندن نماز قبل از دخول وقت، مى‌گويد: هرچند دخول وقت شرط تكليف است، ولى در صورت تقيه مى‌توان قبل از وقت نيز نماز خواند؛ بنابراين خواندن نماز مغرب در حال تقيه قبل از دخول وقت صحيح است [۳].
ايشان در قسمتى از كتاب به روايتى در باب سهو النبى(ص) اشاره مى‌كند و مى‌گويد: اين روايت از لحاظ سندى ضعيف بوده و قابل اعتنا نيست؛ علاوه بر آن، چون مشتمل بر سهو پيامبر است، از لحاظ دلالى نيز باطل و موافق با فتاوا و عقايد غير شيعه (عامه) است. به‌علاوه، اين روايت معارض با مجموعه رواياتى است كه موافق با قرآن هستند؛ بنابراين هرچند روايت مزبور از لحاظ سندى صحيح باشد، دوامى دربرابر چنان رواياتى نمى‌تواند داشته باشد و مطروح است [۴].
مؤلف در مواردى، مطلبى را از منابعى ذكر مى‌كند كه خود به آن رجوع نكرده و مستقيما نديده است؛ بنابراين از لفظ «على ما حُكي» استفاده كرده است و خواسته است بگويد كه در اين موارد مذكور خود به مطلب مورد نظر دسترسى نداشته يا اينكه مراجعه نكرده است [۵].
مؤلف در مواردى يك روايت را نقل مى‌كند، سپس متن آن روايت را در منابع ديگر - منابعى چون كتب اربعه، «الوافي»، «مرآة العقول»، «وسائل الشيعة» و... - ذكر و آنها را با همديگر مقايسه مى‌كند و در صورت اختلاف متن، احكام هركدام را مطرح مى‌نمايد [۶].
پانویس
وضعيت كتاب
فهارس در پايان كتاب آمده است.
پاورقى‌هاى كتاب به مستندسازى مطالب اختصاص يافته است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.