مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه
| نام کتاب | مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه
من تاریخ الإسلام للحافظ ابي عبدالله الذهبي |
| پدیدآورندگان | ابن قاضی شهبه، ابو بکر بن احمد (نويسنده)
حرفوش، عبد العزیز فیاض (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 150/5 /الف2م8* |
| موضوع | شافعی، محمد بن ادریس، ۱۵۰ - ۲۰۴ق. - سرگذشت نامه |
| ناشر | دار البشائر |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1424 هـ.ق یا 2003 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11615AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه من تاريخ الإسلام للحافظ أبي‌عبدالله الذهبي»، اثر ابوبكر احمد بن محمد بن عمر، معروف به ابن قاضى شهبه (779-851ق)، بخشى از كتاب «تاريخ الإسلام» ذهبى است كه در آن، ضمن اشاره به مناقب امام شافعى، به شرح حال طبقات اصحاب وى و علماى شافعيه پرداخته شده است (ر.ك: رفيعى، على، ج4، ص443).
كتاب به زبان عربى نوشته شده و تحقيق آن را عبدالعزيز فياض حرفوش به عهده داشته است.
ساختار
كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در دو بخش تنظيم شده و ترتيب شرح حال‌هاى مذكور در كتاب، بر اساس سال وفات افراد صورت گرفته است.
نويسنده در هر مورد، ابتدا به نام و كنيه و القاب اشخاص اشاره نموده و در ادامه، ضمن ذكر نام كتب، اساتيد و شاگردان، به ذكر مناقب و حالالت روحى افراد پرداخته است.
وى در تدوين اين كتاب، از آثار و تصيفات فراوانى كه پيرامون مناقب امام شافعى نوشته شده، بهره برده است كه مهم‌ترين آنها عبارتند از «مناقب الشافعي» بيهقى (ر.ك: مقدمه محقق، ص11).
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ابتدا به كتبى كه پيش از اثر حاضر پيرامون مناقب شافعى نوشته شده اشاره گرديده و سپس، ضمن شرح حال مختصرى از امام شافعى، به بيان اهميت كتاب و اقدامات تحقيقى صورت‌گرفته در آن، پرداخته شده است (ر.ك: همان، ص6-16).
اثر حاضر، در واقع، كتابى است مختصر كه بسيارى از مطالب و معلوماتى را كه ذهبى، در «تاريخ الإسلام» خود پيرامون امام شافعى و بزرگان، اعيان و علماى شافعى در مصر، شام، خراسان و حجاز آورده است، در بر دارد (ر.ك: همان، ص11).
در قسمت اول كتاب، به بيان مناقب و زندگى‌نامه مفصلى از امام شافعى پرداخته شده و اطلاعات فراونى پيرامون وى، ارائه گرديده است كه عبارتند از: نسب شافعى؛ نحوه تعليم و تعلم وى؛ سفر او به مصر؛ آشنايى او با احاديث نبوى؛ فضايل او؛ آشنايى او با علم طب؛ ستايش علما از فقه شافعى؛ اصحاب شافعى و پيروى آنان از كتب شافعى؛ فصاحت و شعر شافعى؛ شهادت علماى مصر به علم و دانش او؛ ترغيب و تشويقات او به علم؛ شناخت و آگاهى او نسبت به حديث و سنت؛ اجتهاد وى در فقه و حسن استنباطات او؛ آگاهى او به لغت و اشعار عرب؛ اقوال و حكم او و سرانجام زمان وفات و محل تدفين وى (ر.ك: متن كتاب، ص19-86).
در قسمت دوم، به طبقات اصحاب شافعى پرداخته شده است. نويسنده در اين قسمت، به گردآورى 728 شرح حال مهم و ارزشمند از علما و فقهاى شافعى پرداخته است. شرح حال‌هاى مذكور در اين قسمت، از سال 211ق، با شرح حال عبدالحميد بن وليد بن مغيره اشجعى (همان، ص91)، آغاز و تا سال 530ق، با شرح حال ملك‌داد بن على بن الياس قزوينى (همان، ص684) پايان يافته است.
از ديگر افراد مذكور در كتاب، مى‌توان از افراد زير نام برد: ابوعبدالله احمد بن نصر بن زياد قرشى نيشابورى (همان، ص114)؛ حسن بن محمد بن صباح (همان، ص125)؛ ربيع بن سليمان بن عبدالجبار بن كامل (همان، ص134)؛ احمد بن شعيب بن على بن سنان بن بحر ابوعبدالرحمن (همان، ص166)؛ محمد بن مفضل بن سلمة بن عاصم ابوطيب (همان، ص176) و...
وضعيت كتاب
فهارس كتاب، در انتهاى آن آمده است كه عبارتند از: فهرست آيات؛ روايات؛ اعلام كتاب؛ اماكن؛ اسماء قبايل و امم؛ اشعار و اسامى كتب مذكور در متن.
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع (ر.ك: پاورقى، ص247)، به توضيح و تشريح برخى از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است (ر.ك: همان، ص249).
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. رفيعى، على، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامى»، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى و همكاران (چاپ دوم)، تهران، 1377، ج4، ص443.
پیوندها
مطالعه کتاب مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور