پرسمان قرآنی کودک
| نام کتاب | پرسمان قرآنی کودک |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | مرکز فرهنگ و معارف قرآن (تهيه کننده)
حیدری ابهری، غلامرضا (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 65/2 /ح9پ4 |
| موضوع | قرآن - پرسش‌ها و پاسخ‌ها - ادبیات نوجوانان |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1386 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | 5006 |
معرفى اجمالى
«پرسمان قرآنى كودك» از آثار ارزنده حجت الاسلام غلامرضا حيدرى ابهرى (متولد تهران 1348ش) كه به زبان فارسى براى «مركز فرهنگ و علوم قرآن» تهيه شده است. در اين اثر برخى از پرسش‌هاى مهمّ كودكان و نوجوانان در مورد مباحث گوناگون مرتبط با قرآن (مانند تلاوت، حفظ، تجويد، علوم قرآن، ترجمه، تفسير، قصه‌ها و معارف، اخلاق و ...) را مطرح كرده و به آن، پاسخ‌هايى آسان، روشن و متقن متناسب با مخاطبان عرضه كرده است.
ساختار
كتاب حاضر از مقدمه تهيه كننده (مركز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم) تحت عنوان سخنى با والدين و مربيان و هشت فصل به ترتيب ذيل تشكيل شده است: 1- تلاوت قرآن، اصول حفظ قرآن، نكته‌هاى تجويدى، 2- علوم قرآنى، 3- ترجمه و تفسير، 4- داستانها و قصه‌هاى قرآنى، 5- معارف قرآن، 6- فروع دين و احكام عملى، 7- اخلاق، 8- دانستنى‌ها. شيوه بيان مطالب در اين اثر متناسب با اطلاعات مخاطبان است كه چندان وسيع و عميق نيست و بنابراين، نويسنده از كلمات و جملات ساده و روشنى استفاده كرده و همچنين مباحث پيچيده و اختلافى را مطرح نكرده است.
گزارش محتوا
در مورد مباحث اين كتاب چند نكته گفتنى است:
1. نويسنده در مقدمه كتاب به والدين و مربيان چند نكته را يادآور شده است: يك- گرچه آموزش روخوانى، روانخوانى و تجويد قرآن لازم و ضرورى است، اما بايد توجه داشت كه هدف نهايى اين آموزش‌هاى مقدماتى، درك مفاهيم بلند قرآن و آشنايى با معارف زندگى‌ساز اين كتاب گرانسنگ است؛ دو- شايد برخى پاسخ‌ها از نگاه شما بزرگواران با كاستى‌هايى همراه باشد اما بايد توجه داشت كه ويژگى‌هاى مخاطبان اين اثر، امكان ورود به بسيارى از مباحث علمى و دقيق را به همكاران ما نمى‌داده است؛ سه- اين اثر، افزون بر آنكه به پرسش‌هاى قرآنى كودكان پاسخ مى‌دهد، الگو و شيوه مناسب پاسخگويى به پرسش‌هاى اين گروه سنى را نيز ارائه مى‌دهد؛ چهار- مطالعه كتاب‌هاى «سر سفره خدا»، «با بهار دلها»،«برايم از قرآن بگو» كه از سوى مركز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم منتشر شده است.- نيز مى‌تواند در افزايش اطلاعات قرآنى شما براى پاسخگويى به پرسش‌هاى كودكان و نوجوانان مفيد واقع شود (مقدمه، ص 11- 13).
2. به نظر مى‌رسد برخى از پرسش‌ها هر چند مفيدند ولى به صورت استطرادى مطرح شده و ارتباط مستقيمى با مباحث مطرح شده در قرآن كريم ندارند مانند اين پرسش «آيا درست است كه سرانجام يوسف و زليخا با هم ازدواج كردند؟» (متن كتاب، ص 81)؛ زيرا هر چند در اينجا پاسخ شايسته‌اى به اين پرسش ذكر شده است ولى مسأله مذكور، موضوعى تاريخى است كه در مورد آن بحثى در قرآن نيامده است و بنابراين خارج از موضوع كتاب است.
3. برخى از پرسش‌هاى مطرح شده، دچار آفت «كژتابى» است يعنى تعابير سنجيده و مناسب نيست و ابهام و اشكال ايجاد ميكند به طور مثال بنگريد به اين پرسش: «آيا درست است كه حضرت يوسف به سبب بى‌احترامى به پدرش از نور نبوت و پيامبرى محروم شد؟» (همان، ص 80-81)؛ مقصود پرسش‌گر از اين پرسش چيست؟ آيا منظورش اين است كه حضرت يوسف به سبب آن عمل، مقام نبوت را از دست داد و از آن به بعد ديگر پيامبر نبود؟! در حالى كه روشن است حضرت يوسف تا پايان زندگيش پيامبر بود و در حال پيامبرى هم از دنيا رفت. يا منظور اين است كه آيا به سبب آن عمل يوسف، پيامبرى در نسل آنحضرت باقى نماند و فرزند يوسف به مقام نبوت نرسيد؟ به نظر مى‌رسد پرسش مورد نظر پرسش‌گر همين مطلب اخير است ولى پرسشى كه در متن كتاب آمده گويا نيست. شگفت‌انگيز اين است كه در پاسخ پرسش مذكور نيز تعبير مبهم (محروميت از نور نبوت) تكرار شده است.
4. نويسنده وارد مباحث ژرف و اختلافى و تفصيلى نشده است به‌جز در موارد نادرى مانند بحث از جامعيت قرآن و ذكر همه علوم در آن (همان، ص 42). كه در اين موارد نيز به صورت اجمالى اشاره به اختلاف شده و جواب سنجيده و مناسبى با نظر به مخاطبان عرضه شده است.
5. نويسنده، به اين درخواست كه «تفسير سوره حمد را بنويسيد»، پاسخ مثبت داده و تفسير سوره مذكور را به زبان ساده و مناسب آورده است. (همان، ص 67- 69).
6. همچنين نويسنده به اين درخواست كه «ترجمه سوره فيل را بنويسيد»، پاسخ مثبت داده و ترجمه اين سوره مبارك را با استفاده از ترجمه آيت‌الله مكارم شيرازى آورده است (همان، ص 70).
7. نويسنده به پرسش از: مدت زمان بيمارى حضرت ايوب (ع)، پاسخ شايسته‌اى داده و بعد افزوده كه براى آگاهى بيشتر مى توانيد كتاب قصّه‌هاى قرآن نوشته حجت الاسلام محمد محمدى اشتهاردى را مطالعه كنيد (همان، ص 75).
8. نويسنده از ارجاع و استناد به كتاب‌ها و معرفى كتاب براى مطالعه بيشتر خوددارى كرده جز آنكه در موارد اندكى به اين موضوع توجه كرده است. به‌طور مثال در پاسخ اين درخواست كه «بعضى از تفسيرهاى خوب را معرفى كنيد»، نوشته است كه «تعداد تفسيرهاى خوب و خواندنى كه دانشمندان مسلمان نوشته‌اند بسيار زياد است؛ تفسير نمونه آيت‌الله مكارم شيرازى به خاطر نظم در بيان مطالب و متن روان آن، براى استفاده دانش‌آموزان و دانشجويان مناسب‌تر است. همچنين تفسير الميزان نوشته مفسر بزرگ، علامه طباطبايى تفسير بسيار خوبى است كه همواره مورد توجه دانشمندان بوده است». و سپس افزوده است: «اگر دوست داريد تفسير قرآن بخوانيد خوب است با كتاب‌هاى تفسيرى آقاى قرائتى شروع كنيد. آقاى قرائتى براى جوانان علاقه‌مند به قرآن كتاب‌هاى تفسيرى كوچك و مفيدى نوشته كه براى آشنايى با تفسير مناسبند» (همان، ص 63). به نظر مى‌رسد تفسير الميزان متناسب با مخاطبان كتاب حاضر نيست همچنان كه برخى از آثار استاد قرائتى مخصوص جوانان و بزرگسالان است. پس شايسته بود نام كتاب يا كتاب‌هاى معيّنى از آثار حجت‌الاسلام قرائتى ذكر مى‌شد كه با سطح معلومات كودكان و نوجوانان تناسب بيشترى دارد.
وضعيت كتاب
اين اثر داراى فهرست موضوعات است ولى با نظر به آنكه مخاطبش كودكان و نوجوانان هستند براى آن فهرست‌هاى فنى ديگر تنظيم نشده است. همچنين به جهت ذكر شده، پاورقى و ارجاع و استناد به منابع نيز در آن وجود ندارد. به نظر مى‌رسد شايسته است كه براى همه يا بسيارى از مباحث اين كتاب، آثار متعدد و كافى متناسب با زبان و اطلاعات مخاطبان معرفى شود تا كودكان و نوجوانان تشويق به مطالعه بيشتر شوند و با بهره‌گيرى از آن بر دانش خود بيفزايند.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها