ابن جماعه، محمد بن ابی‌بکر
أبوعبدالله عزالدین محمد بن أبی‌بكر بن عبدالعزیز بن محمد بن إبراهیم الكنانی الحموی (749هـ/1248م- القاهرة 819هـ/1416م) معروف به ابن جماعه، فقیه، اصولی، لغوی شافعی، در سال 749ق در ینبع، کنار ساحل دریای سرخ متولد گردید. اصلش از حماة شام بود، خاندان او اهل علم و حدیث و قضاوت و خطابه و بر مذهب شافعی بودند.
| نام | ابن جماعه، محمد بن ابی‌بکر |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن جماعة، عزالدین ابوعبدالله محمد الکنانی
حموی، عزالدین محمد کنانی، محمد بن ابی‌بکر ابن جماعة الکنانی عزالدین بن جماعة |
| نام پدر | ابوبکر |
| متولد | 749ق |
| محل تولد | ینبع در ساحل دریای سرخ |
| رحلت | 819 ق |
| اساتید | ابن خلدون،
تاج‌الدین سبکی بهاءالدین سبکی |
| برخی آثار | الغرر و الدرر في سيرة خير البشر صلی‌الله‌عليه‌وآله‌و‌سلم |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01460AUTHORCODE |
او در زادگاه خود بزرگ شد. سپس برای ادامه تحصیل به قاهره در کشور مصر رفت. جایی که بسیاری از بزرگان علم و دانشمندان در آنجا حضور داشتند.
علوم گوناگون را فرا گرفت و با محققان برجسته زمان خود از جمله ابن خلدون، تاج‌الدین سبکی، بهاءالدین سبکی، ناظر جیش، سراج بلقینی آشنا شد.
او به تحصیلات خود ادامه داد و سطوح مختلف علمی را یکی پس از دیگری طی نمود و در علوم گوناگون به مرتبه عالی رسید، در علوم شرعیه فقه، حدیث، تفسیر، و در علوم لغت عربی نحو، صرف، معانی، بیان، بدیع سرآمد دیگران شد و در منطق و فلسفه و جدل و طب و کیمیا به درجه بالایی رسید. این جمله به او منسوب است که گفت: من پانزده علم را دانستم که علمای عصرم اسم آنها را هم نشنیده بودند.
او به تدریج در محافل علمی مصر شناخته شد و اندکی بعد شهرتش از مصر فراتر رفت و دانشجویان و طلاب از کشورهای مختلف برای کسب علم نزد او آمدند.[۱]
اساتید و شاگردان
از مشایخ مشهور وی ابن خلدون و تاج‌الدین سبکی و از شاگردان مشهورش ابن حجر عسقلانی و علی بن احمد قلقشندی می‌توان نام برد.
ابن حجر از اوصاف خاص او سخن گفته و می‌نویسد به حج نرفت و ازدواج نكرد. اما در علوم معقول سر آمد شد و تألیفاتی در این زمینه انجام داد.
آثار
برخی از آثار او عبارتند از:
- الاربعون حدیثا فی الجهاد،
- الانوار فی الطب،
- الصفوة فی التصوف،
- المثلث فی اللغه،
بسیاری از آثار وی شرح یا حاشیه آثار دیگران است مانند التبیین شرح الاربعین النوویه، حاشیه علی شرح الالفیه، حاشیه علی مختصر ابن الحاجب، شرح علوم الحدیث بن الصلاح.
وفات
ابن جماعه در سال 819 در قاهره بر اثر بیماری طاعون از دنیا رفت.[۲]
پانویس
منابع مقاله
عبد الكریم الأسعد. الوسیط فی تاریخ النحو العربی. دار الشروق للنشر والتوزیع - الریاض. الطبعة الأولى. ص. 218-220