توضیح المسائل (نوری همدانی)

‏ توضیح المسائل
پدیدآوران	نوری همدانی، حسین (نويسنده)
ناشر	مهدی موعود(عج)
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1393ش
موضوع	فقه جعفری - رساله عملیه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رساله توضیح المسائل، رساله عملیه مرجع شیعه آیت‌الله حسین نوری همدانی (متولد 1304ش) است. این اثر مشتمل بر احکام و فتاوای فقهی ایشان به زبان فارسی است.

این رساله همانند دیگر رساله‌های فارسی به شیوه کتب فقهی با احکام اجتهاد و تقلید آغاز و در مجموع 2821 مسأله در موضوعات مختلف فقهی در این رساله عملیه ذکر شده است. برخی ویژگی‌های رساله عبارتند از:

1. در ابتدای رساله مقدمه در حدود بیست صفحه ارائه شده است. در ابتدای آن یادگرفتن احکام دین یکی از فرایض مهم اسلامی دانسته شده که قرآن مجید و احادیث اهل‌بیت(ع) با تأکید فراوان، مسلمانان را به فراگرفتن احکام اسلامی ترغیب می‌کند. سپس به احادیثی از پبامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در این رابطه اشاره می‌کند.

   در این مقدمه بر این نکته تأکید می‌کند که دین مقدس اسلام، قانون‌گذاری را تنها در شأن خدا می‌داند، چه اینکه آن ذات مقدس است که انسان‌ها را آفریده و به مصالح و مفاسد زندگی آن‌ها و خواسته‌های فطری آنان کاملاً آگاه است؛ چنان‌که قانون‌گذار قوانین زندگی آن‌ها و خواسته‌های فطری آنان کاملاً آگاه است؛ چنان‌که قانون‌گذار قوانین زندگی و بقای اجتماعی دیگر نیز، آن ذات مقدس است و بس. و او که هم مقنن قوانین و هم، هدایتگر راه زندگی است، قوانین زندگی انسان‌ها را به‌عنوان وظایف فرهنگی، عبادی، سیاسی، اقتصادی، اخلاقی، جسمی، روانی فردی و اجتماعی به‌وسیله پیغمبران عالی‌مقام و جانشین والاقدر آن‌ها به انسان‌ها ابلاغ نموده است و به‌طورکلی این احکام و قوانین بر سه دسته است: احکام اعتقادی، احکام اخلاقی و احکام عملی. در این میان دسته سوم یعنی احکام عملی گستردگی بیشتری دارد، زیرا احکام و قوانینی است که کلیه اعمال انسان را: سیاسی، عبادی، قضایی، جزایی، اقتصادی، فردی و اجتماعی زیر پوشش خود قرار می‌دهد و رساله‌های عملیه با این دسته از احکام خداوند ارتباط دارد.

در این رابطه با این طایفه از حکام الهی توجه به این دو مطلب لازم است:

1. قوانین و احکام خداوند به‌طور عمده، منبع و مدرکی به‌جز قرآن مجید و احادیثی که از پیغمبر بزرگوار اسلام و اهل‌بیت عالی‌مقامشان (که ثقلین نامیده می‌شوند) صادر گردیده است، ندارد.

   فهمیدن و بدست آوردن مطالب و معارفی که در قرآن مجید و احادیث اهل‌بیت مندرج است، کار آسانی نیست و احتیاج به تخصص و مهارت دارد. و تا یک فرد در ادبیات عرب و علوم مختلف اسلامی از قبیل تفسیر قرآن و حدیث‌شناسی و شناخت راویان احادیث و اصول فقه و شناخت آرا و انظار فقهای اسلام، تخصص و مهارت نداشته و به‌اصطلاح –با توفیق الهی- به درجه اجتهاد و فقاهت نرسیده باشد، هرگز نمی‌تواند احکام خداوند را از منابع خود استخراج کند و در اختیار جامعه اسلامی بگذارد. اکنون با توجه به آنچه ذکر گردید، لزوم رجوع به فقیهی که راه اجتهاد را با گستردگی مخصوصی که دارد پیموده، واضح و مسأله تقلید از مجتهد به حکم عقل و منطق، ثابت می‌گردد‏.

2. نویسنده معتقد است که مجتهد باید عالم به اوضاع زمان و واقف به نقشه‌های دشمنان نیز باشد: به‌علاوه در مثل زمان ما، که ساکنان همه مناطق روی زمین با هم ارتباط نزدیک پیدا کرده‌اند و مسائل جدید فراوانی در زندگی انسان‌ها رخ داده و می‌دهد و پدیده‌های جدیدی پدید می‌آید، کسی می‌تواند مرجع احکام الهی باشد که عالم به اوضاع زمان و واقف به نقشه‌های دشمنان اسلام نیز باشد تا بر اساس منابع غنی و کامل و فقه پویای اسلامی، وظایف مسلمانان را با توجه به مقتضیات زمان‌ها و مکان‌ها استنباط کند‏.
3. در انتهای رساله موضوع نماز جمعه در قالب 56 مسأله مجزا مطرح شده است‏.
4. مسائل مستحدثه نیز جداگانه مطرح و موضوعات جدیدی چون بیمه، سودهایی که بانک‌ها می‌دهند، فروختن چک، قولنامه، تشریح و پیوند، فروختن خون و موسیقی ذکر شده است‏.

فهرست مطالب در ابتدای رساله ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

هزار‌و‌‌یک مسئله فقهی (مجموعه استفتائات)