جناتی، محمدابراهیم

نام	جناتي، محمد ابراهيم
نام‌های دیگر
نام پدر
متولد	1312ش / 1932م
محل تولد
رحلت	ش
اساتید
برخی آثار
کد مؤلف	AUTHORCODE00182AUTHORCODE

محمدابراهیم جناتی، عالم و نویسنده شیعی در سال 1311ش، در شاهرود متولد شد. وی آراء و نظراتی جدید در رابطه با مسائل مستحدثه و موضوعاتی چون هنر و موسیقی دارد. تطور اجتهاد در حوزه استنباط از جمله آثار ایشان است.

تحصیل در شاهرود

محمدابراهیم جناتی، به سال ١٣١١ش، در شاهرود دیده به جهان گشود. در شش سالگى به اشاره پدر به فراگیرى قرآن مجید و ادبیات فارسى پرداخته و در یازده‌سالگی وارد مدرسه علمیه شاهرود گردیده و در مدت چهار سال موفق به اتمام مقدمات و مقدارى از سطح عالى شد. هنوز هیجده بهار از عمر ایشان نگذشته بود که سطوح عالیه فقه و اصول را به‌ضمیمه منظومه سبزوارى به پایان رسانده و به‌منظور گذراندن مراحل بعدى به مشهد هجرت کرده و از درس‌‌‌هاى اساتید آن حوزه علمى بهره فراوان برد.

هجرت به قم

پس از مدتى به قم رفته و با شرکت در درس خارج فقه آیت‌اللّه‌العظمى بروجردى و خارج اصول امام خمینى(ره) به تحصیل ادامه داد. سپس به نجف اشرف مهاجرت نموده و بیست‌‌‌وپنج سال در آن مرکز علمى اقامت گزید، که بیشتر آن صرف استفاده از محضر پرفیض استادان آن حوزه علمیه مانند آیات عظام شاهرودى، حکیم، شیرازى، حلّى، زنجانى و خویى گردید.

تدریس و تحریر

به‌موازات تحصیل، به تدریس رسائل و شرح لمعه و نیز تألیف روى آورد. یازده سال در جامعة النجف، کتاب‌هاى سطح عالى حوزه (رسائل، مکاسب و کفایه) را جمعاً در سه دوره تدریس کرد و همچنین در سال‌‌‌هاى آخر اقامت در نجف اشرف، در مدرسه بزرگ مرحوم آخوند خراسانى، خارج اصول تدریس مى‌کرد. در نجف کتاب‌‌‌هاى بسیارى به رشته تحریر درآورد؛ از جمله تقریرات درس خارج فقه مرحوم آیت‌اللّه‌العظمى شاهرودى را به‌‌‌صورت مجموعه‌‌‌اى پنج جلدى، به تشنگان معارف فقهى عرضه کرد.

بازگشت به وطن

در سال ١٣٥٨ش، با مراجعت به ایران و اقامت در شهر قم، همچنان کار تدریس و تألیف کتب و مقالات علمى را پى گرفت. خارج فقه و اصول به گونه متداول در حوزه و نیز فقه، اصول، علوم قرآن و علوم حدیث به گونه تطبیقى، جملگى موضوعاتى بوده‌‌‌اند که همواره به تدریس آن‌ها در قم اشتغال داشته‌‌‌ است. وی نخستین شخصیت علمى است که فقه، اصول، علوم حدیث و علوم قرآن را در حوزه علمیه قم به‌صورت تطبیقى، از دیدگاه بیست‌ودو مذهب از یک‌صدوسى‌‌‌وهشت مذهب فقهى که در تاریخ فقه اسلامى وجود دارد، تدریس نمود‌‌‌ه ‌‌‌است. این درس‌‌‌ها در مجموعه‌‌‌هایى گردآورى شده که بخشى از آن‌ها مانند فقه مقارن، منابع اجتهاد، ادوار اجتهاد، ادوار فقه و مناسک حج از دیدگاه مذاهب اسلامى چاپ شده است.

آثار

تألیفات، آثار و نظرات علمى ایشان تاکنون در قالب ده‌‌‌ها کتاب و صدها مقاله، سخنرانى و مصاحبه در داخل و خارج کشور و به زبان‌‌‌هاى گوناگون منتشر شده ‌‌‌است. ایشان تاکنون مسائل مستحدثه (مسائل جدید) بسیارى را مورد پژوهش مستمر قرار داده و آن‌ها را با توجه به شرایط زمان، مکان، عرف و نیاز جامعه و بر اساس مبانى فقه اجتهادى و عناصر اصلى استنباط به بحث گرفته و در محافل علمى و مراکز فرهنگى و مطبوعات مطرح ساخته‌‌‌ است. همین امر ایشان را چه در نجف و چه در قم در زمره مجتهدان برجسته‌‌‌اى جاى داد که با نظریات عمیق خود راهگشاى پژوهشگران عرصه فقاهت بوده و هستند. آراء و نظرات نوینى چون نقش زمان و مکان در اجتهاد، جواز تصدى منصب قضاوت توسط زنان، جواز تصدى مقام مرجعیت و همه وظایف سیاسى اجتماعى توسط زنان، طهارت ذاتى مطلق انسان، حلیت ذبایح اهل کتاب، جواز میقات از ادنى الحل، جواز مجسمه‌‌‌سازى به‌عنوان فن و هنر، معین نبودن سن خاص در بلوغ دختران (تنها نشانه بلوغ دختران عادت ماهانه است) و نیز نظرات جدید ایشان درباره مسائلى چون موسیقى، هنر، حجاب و... از جمله آثار ایشان مى‌‌‌باشد. از جمله آثار ایشان است:

1. تطور اجتهاد در حوزه استنباط؛
2. مجمع المسائل؛
3. كتاب الحج؛
4. دروس في الفقه المقارن؛
5. منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی؛
6. ادوار فقه و کیفیت بیان آن؛
7. علوم قرآن از دیدگاه مذاهب اسلامی؛
8. حجاب از دیدگاه فقه اجتهادی؛
9. نظریه تحول اجتهاد با تحول زمان و شرایط آن‏.

منابع مقاله

1. جناتی، محمدابراهیم، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، 1386.
2. پایگاه اطلاع‌‌‌رسانی مرجع عالی‌‌‌قدر حضرت آیت‌‌‌الله‌‌‌العظمی جناتی، به آدرس اینترنتی:

http://jannaati.ir/farsi/%d8%b2%d9%86%d8%af%da%af%db%8c-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87/