صرف و نحو عربی
| صرف و نحو عربی | |
|---|---|
 | |
| ناشر | پژوهش |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1366ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان عربی - آزمونها و تمرينها-صرف و نحو |
| زبان | فارسی عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJ 6203 /ر9ص4 |
صرف و نحو عربی، اثر مراد ریاحی، اثری است ارزنده پیرامون زبان عربی که شامل قواعد کامل صرف و نحو، تمرین‌ها و تستهای گوناگون همراه با پاسخ به آن‌ها با جواب کامل و توضیحی و نیز تستهای کنکور سراسری به‍‌همراه پاسخ آنهاست که به زبان فارسی و در سال 1366ش، نوشته شده است.
لزوم یادگیری زبان عربی برای ایرانی‌زبانان و مسلمانان، انگیزه نویسنده از تألیف اثر حاضر بوده است[۱].
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در سه بخش، تدوین شده است.
مؤلف این مجموعه، طی سیودو سال معلمی و با سابقه تدریس بیش از بیست‌وپنج ساله تدریس زبان و ادبیات عربی و با تجربه‌ای که طی این مدت اندوخته داشته، مطالب کتاب را با توجه به نظم مطالب کتاب‌های «قواعد الجلیه» و «مبادی العربیه» به زبان عربی، به‌گونه‌ای زیبا و کارآمد تنظیم و تدوین نموده است[۲].
نویسنده در نوشتن هر مطلبی، رعایت سادهنویسی را آنگونه به عمل آورده که به فهم مبتدی برای فراگیری، نزدیک باشد تا هر خواننده‌ای با حداقل معلومات بتواند حداکثر بهره‌گیری را از مطالب بنماید[۳].
در این مجموعه سعی بر این شده است تا مطالب کاملا بههمپیوسته و منظم آورده شود و به مقتضای هر درس، تمرین‌های متعددی آورده شده و چون هر متعلمی پس از حل تمرین، دسترسی به معلم و استاد متخصص در این رشته را نداشته و نمی‌داند که آیا تمرین‌ها را صحیح حل نموده یا غلط، لذا حل هر تمرین در آخر کتاب آورده شده تا بدون مراجعه به معلم، بتواند صحیح و یا غلط حل تمرین را دریافت نماید[۴].
برای استفاده داوطلبان کنکور سراسری نیز 300 تست با پاسخ توضیحی و مشروح در بخش آخر کتاب افزوده شده و در این زمینه توصیه گردیده که پس از اینکه مطالب صرف و نحو به‌طور کامل یادگیری شد باید به سراغ تستها و حل تستها رفت تا نتیجه و بازده نیکویی داشته باشد[۵].
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن اشاره به انگیزه تألیف، از سابقه و تجربه نویسنده و ارزش و اهمیت کتاب، سخن به میان آمده است.
بخش اول، مربوط به علم صرف می‌باشد. علم صرف، علم به احوال کلمه است زمانی که کلمه در جمله داخل نشده باشد و یا علم هویت کلمه است؛ چنان‌که مثلاًدر این علم خواهیم شناخت که «المُعَلِّم» اسم، مفرد، مذکر، مشتق (اسم فاعل از تعلیم و از باب تفعیل)، معرفه به ال و معرب می‌باشد و یا «يَكتُبُ» فعل مضارع، مفرد، مذکر، غائب، ثلاثی مجرد، سالم و متعدی است[۶].
از جمله مطالب مطرحشده در این بخش، عبارتند از: اقسام کلمه، حروف هجائیه، حروف شمسی و قمری، حرکات، اعراب، میزان صرفی، مبحث افعال، ابواب ثلاثی و رباعی مجرد و مزید فیه و معانی آن‌ها، صحیح و معتل، لازم و متعدی، معلوم و مجهول، مبحث اسم، متصرف و غیر متصرف، مصغر، منسوب، جامد و مشتق، معرفه و نکره، معرب و مبنی، منصرف و غیر منصرف، اسماء عدد، مبحث حروف، اعلال، ادغام، ابدال و...[۷].
بخش دوم، به علم نحو اختصاص یافته است. علم نحو از تغییراتی که در جملات مختلف پیش می‌آید و از ارتباط کلمات با یکدیگر بحث می‌کند، ولی علم صرف از تغییرات کلمه پیش از دخول در جمله گفتگو می‌کرد؛ چنان‌که اگر کلمه «مُعَلِم» را به‌تنهایی در نظر بگیریم، این کلمه اسم فاعل از «تَعلیم» بوده و ممکن است به‌صورت «مُعَلِمان» و «مُعَلِمَین» (مثنی) و «مُعَلِمونَ» و «مُعَلِمِینَ» (جمع مذکر سالم) و «مُعَلِمات» (جمع مؤنث سالم) درآید و این تغییرات مربوط به علم صرف، ولی اگر از تغییرات کلمه «مُعَلِم» و اعراب حرف آخر که نشان‌دهنده حالت اسنادی آن است، مانند این جملات «جاء مُعَلِّمٌ، رأيت مُعَلِّماً، سلمت علی مُعَلِّمٍ» بحث شود، این نوع تغییرات، مربوط به علم نحو است و بهعبارتدیگر می‌توان چنین گفت که علم صرف، علم صحیح خواندن کلمات و علم نحو، علم صحیح خواندن جملات است[۸].
اعراب و بنا، مرفوعات (فاعل، نایب فاعل، مبتدا، خبر، اسم افعال ناقصه، خبر حروف مشبهة بالفعل، اسم افعال مقاربه، اسم حروف شبیه لیس و خبر لا نفی جنس)، منصوبات (مفاعیل خمسه، حال، تمییز، منادی و مستثنی)، مجرورات (به حروف جر و مضاف الیه)، توابع (نعت، عطف، بدل و تأکید) و افعال جامد، از مطالبی هستند که در این بخش، مورد بحث قرار گرفته‌اند[۹].
در آخرین بخش نیز تمرین‌ها و تستهای کنکور سراسری به‍‌همراه پاسخنامه تشریحی آن‌ها گنجانده شده است[۱۰].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها که اندک نیز می‌باشد، توضیحات مختصری پیرامون برخی از عبارات داده شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.