تراجم المؤلفين التونسيين
| تراجم المؤلفین التونسیین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محفوظ، محمد (نویسنده) |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1994 م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | نویسندگان اسلامی - سرگذشت‌نامه و کتابشناسی نویسندگان تونسی - سرگذشت‌نامه و کتابشناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 5 |
| کد کنگره | Z 3036 /م3ت4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تراجم المؤلفين التونسيين، تأليف محمد محفوظ از جمله فرهنگ‌نامه‌هاى محلى است كه در شرح حال نويسندگان تونس، به زبان عربى نگاشته شده است.
ساختار
كتاب در پنج جلد تنظيم شده است. در ابتدا، مقدمه‌اى چند صفحه‌اى در ذكر دلائل و چگونگى نگارش اثر ذكر شده است. پس از آن متن اثر در شرح حال افراد به ترتيب حروف الفبا آمده است. يك خاتمه، مستدرك و ملحقات پايان‌بخش كتاب است.
گزارش محتوا
نویسنده در ابتداى مقدمه كتاب با اشاره به علاقه فراوان خود به تتبع شرح حال تونسى‌ها از زمان جوانى مى‌نويسد: اگر به نوشته‌اى در شرح حال يك تونسى دست مى‌يافتم، مثل اينكه به گنجى بزرگ دست يافته‌ام و حالت شادى و سرور به من دست مى‌داد. وى «المؤنس» ابن ابى‌دينار، «نزهة الأنظار» محمود مقديش، «زهر الآداب» ابراهيم حصرى، «عنوان الأريب» محمد نيفر و «المنتخبات التونسية» را اولين كتاب‌هايى دانسته كه مطالعه نموده است.[۱]
وى همچنين به تاريخ آغاز نگارش كتاب در سال 1964م و تنظيم آن از همان ابتدا بر طبق حروف الفبا و نيز نگارش دو يا سه‌باره برخى از تراجم اشاره كرده است. همچنين نوشته كه هرگاه كتاب جديدى در تاريخ تونس يا شرح حال اعلام آن چاپ مى‌شد، آن را مطالعه و معلوماتى را كه مى‌خواستم و به اين شرح حال‌ها مرتبط بود، گزينش مى‌كردم.[۲]
نویسنده در مقدمه چنين مى‌نويسد: از آنجا كه غرض از نگارش اين كتاب سهولت دستيابى به شرح حال نويسندگان تونسى گذشته و حال است، لذا آن را بر طبق حروف الفبا مرتب كرده‌ام. لقب خانوادگى را ذكر كرده و اگر تنها به نسبت شهرش مشهور بوده به اين نسبت اكتفا كرده‌ام.[۳]
نویسنده در اين كتاب، شرح حال كسانى كه وارد تونس شده و در آنجا وفات كرده‌اند و نيز شرح حال علماى اباضيه را كه از جزيره جربه بوده‌اند، ذكر كرده است.[۴]
در جلد پنجم كتاب پس از خاتمه، در بخشى با عنوان مستدركات، چهار جلد اول كتاب استدراك و تكميل شده است. در ابتداى آن نویسنده در ذكر علت نگارش اين بخش چنين نوشته كه پس از اتمام برخى از اجزاى كتاب، منابع يا كتبى مرتبط با اشخاصى كه شرح حال آنها را نوشته بودم پيدا شد. خوشبختانه جز در موارد معدود از مصادر و مراجع غفلت نشده بود و البته استدراك و آگاهى‌بخشى نسبت به آن لازم بود.[۵]
در انتهاى كتاب، شرح حال تعداد ديگرى از نويسندگان تونسى به ترتيب حروف الفبا در بخش ملحقات آمده است. گروهى از اين افراد كسانى هستند كه شرح حال آنها پس از بسته شدن پرونده حرفى كه بايد در آن ذكر مى‌شدند، كامل شده‌اند. گروه ديگر نيز مورد غفلت واقع شده‌اند و دوستان نویسنده، به‌ويژه محمد شعوبى به آنها تذكر داده و شرح حال آنها را در اختيار نویسنده قرار داده‌اند.[۶]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر جلد در انتهاى آن ذكر شده است. معرفى برخى اعلام و اماكن و توضيحات و ارجاعات نویسنده در پاورقى‌هاى كتاب ذكر شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.