العدة في أصول الفقه
العدة في أصول الفقه، تألیف شيخ الطائفه، ابوجعفر، محمد بن حسن طوسى (385 - 460 هجرى) است.
| العُدة فی أصول الفقه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | انصاری قمی، محمدرضا (محقق) طوسی، محمد بن حسن (نویسنده) |
| ناشر | محمد تقي علاقبنديان |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1417 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اصول فقه شیعه - قرن 5ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 158/5 /ط9ع4 1376 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين كتاب از بهترين كتاب‌ها در علم اصول است و به وسيلۀ يكى از برجسته‌ترين چهره‌هاى فقهاى شيعه در قرن پنجم نوشته شده است.
نگارش اين كتاب موجب دگرگونى و پيشرفت فراوان علم اصول گرديد و مى‌توان گفت اين كتاب در نوع خود بى‌نظير است و قبل از آن، هيچ كتابى اين گونه به بسط و گسترش و تحقيق در مباحث علم اصول نپرداخته است.
ساختار و گزارش محتوا
اين كتاب كه با دقتى بى‌نظير مباحث و مسائل علم اصول را بررسى كرده، شامل تمام مباحث علم اصول است.
شيخ طوسى در اين كتاب به بررسى نظريات اصولى فقهاى شيعه و سنى پرداخته و با ژرف‌نگرى و مهارت خاصى به بررسى آنها و مناقشه در آرائى كه مخالف با ديدگاه عميق اصولى خويش مى‌باشد، پرداخته است.
مطرح كردن نظرياتى نو و ابتكارى در اين كتاب، تحول و دگرگونى عظيمى را در اين علم بوجود آورده است.
آراء شيخ طوسى
نظريات شيخ طوسى در اين كتاب تا قرن‌ها جايگاه خاصى را ميان شيعه به خود اختصاص داده بود. از جمله، نظريۀ ايشان دربارۀ خبر واحد، تعريف علم، مفهوم ظن، اماره، حسن و قبح، انواع اوامر، بحث‌هاى مربوط به عام و خاص و ده‌ها موضوع ديگر كه توسط فقهاى شيعه پذيرفته شده است.
اين كتاب؛ شامل 12 باب است و هر باب با توجه به وسعت بحث داراى فصل‌هايى مى‌باشد.
در باب اول از ماهيت اصول فقه و مباحث الفاظ بحث شده، در باب دوم از تعريف خبر و اقسام آن و خبر واحد و وجوب عمل به آن و...
گسترده‌ترين ابواب اين كتاب باب پنجم است، كه در ضمن 22 فصل به مباحث عام و خاص پرداخته است.
مطالعه اين باب و بحث‌هاى دقيق آن، روشن مى‌كند شيخ طوسى حقيقتا دانشمندى ارزشمند و عالمى بزرگ و آشنا به راه و روش دانشمندان علم اصول و شيوۀ استدلال و مناقشه با آنهاست.
شيوۀ بحث
شيخ در آغاز هر فصل نظريات فقهاى اصولى شيعه و سنى را مطرح كرده و با امانتى خاص بدون آن كه چيزى بر آن بيفزايد يا از آن بكاهد به نقل آنها مى‌پردازد.
سپس به جواب استدلال‌ها و ادله پرداخته و با استدلال به قرآن و سنت و قواعد زبان عربى و دليل عقل، آنها را رد كرده و ديدگاه خويش را اثبات مى‌كند.
شيخ در اين كتاب نظريات شيخ مفيد را آورده و او براى آراء سيدمرتضى نيز، ارزش خاصى قائل است كه بخش‌هاى فراوانى از كتاب «الذريعة» را بدون آن كه عبارت آن را تغيير دهد در اين كتاب نقل كرده است.»
نظريات اهل تسنن در اين كتاب
شيخ طوسى در اين كتاب به نقل و بررسى نظريات اصولى علماى اهل تسنن نيز پرداخته است، مانند: ابوحنيفه، شافعى، داود بن على ظاهرى، مالك بن انس، ابوالحسن كرخى، محمد بن حسن شيبانى، ابوعبدالله بصرى، قاضى عبدالجبار، ابوعلى جبائى، ابوهاشم جبائى، ابوالقاسم بلخى، ابوالعباس بن شريج و...
نسخه‌هاى كتاب
- نسخه‌اى در كتابخانۀ آستان قدس رضوى كه نويسندۀ آن عبدالصمد بن عبدالله بن حسین بن احمد مى‌باشد و تاريخ نگارش آن 518 هجرى است.
- نسخه‌اى در كتابخانۀ ملى ملك در تهران كه نويسندۀ آن محمد مؤمن مشهدى بن على سراج اسفراينى است و تاريخ نگارش آن 1055 هجرى است.