روزبهان بقلی، روزبهان بن ابینصر
روزبهان ابومحمد بن ابى‌نصر بن روزبهان بقلى فسايى شيرازى، معروف به «شيخ شطّاح» و «شطّاح فارس» عارف اهل فارس بود.
| نام | روزبهان بقلی، روزبهان بن ابینصر |
|---|---|
| نامهای دیگر | بقلی ش‍ی‍رازی، روزبهان بن ابینصر
روزبهان بقلی، ابومحمد بن ابینصر روزبهان ش‍ی‍رازی ش‍طاح |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 606 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | المصباح فی مکاشفه بعث الارواح |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00811AUTHORCODE |
او در سال 522ق، در خانواده‌اى ديلمى الاصل در فسا به دنيا آمد. اين عارف و دانشمند سده ششم و هفتم كه از سرسلسله روزبهانيان و ديلميان مقيم فارس بوده، چون در فسا به بَقل (سبزى و تره‌بارفروشى) اشتغال داشت، ملقب به «شيخ روزبهان بقلى» بود. در مكتب به آموختن قرآن پرداخت و در محضر دانشمندان عصر به فراگرفتن علوم متداول مشغول شد. از همان اوان زندگى تمايلات عرفانى داشت تا اينكه در 25 سالگى از خلق بريد و در كوه‌هاى اطراف شيراز به عبادت و رياضت پرداخت و حافظ قرآن شد و نزد نخستين مرشد خود، شيخ جمال‌الدين فسايى رفت. ديگر اساتيد او عبارت بودند از:
- جاگير (متوفى 591)، از زاهدان كُرد كه در سامره مى‌زيست؛
- شيخ سراج‌الدين محمود بن خليفه (متوفى 562) كه خرقه او با دو واسطه به شيخ ابواسحاق كازرونى مى‌رسيد؛
- شيخ ابوالصفا كه شيخ روزبهان در سفر حج كه مريدانش همراه وى بودند از او خرقه گرفت؛
- امام فخرالدين نصر بن مريم؛
- ارشدالدين على نيريزى (متوفى 604)؛
- صدرالدين سلفى اصفهانى (478-576).
او پس از حج به مصر و شام رفت و سرانجام به شيراز بازگشت و باقى روزگار خود را به تدريس، تربيت مريدان و نگارش كتاب گذرانيد.
شيخ روزبهان هر هفته چند نوبت در مسجد عتيق و مسجد سُنقُرى وعظ مى‌كرد. او در اواخر عمر به نوعى فلج دچار شد، اما باز هم با شوق و به كمك مريدان به مسجد مى‌رفت و وعظ مى‌كرد. وى در محرم 606 (21 ماه مه سال 1209م، 31 ارديبهشت 588ش) در شيراز درگذشت. مزارش در قبرستان محله باغ نو (درب شيخ) و جنب رباطى بود كه بر اساس كتيبه قدمگاه، خود آن را در 560، در شيراز ساخته بود و بعدها مزارش به اين رباط ملحق شد.
آثار
ايشان بيش از شصت اثر در علوم ظاهر و باطن داشته كه برخى از آنها موجود است. آثار وى درباره تصوف حدود21 كتاب است كه برخى از آنها بدين شرح است:
- الاغانة يا شرح الحجب و الاستار فى مقامات اهل الانوار و الاسرار؛
- الانوار فى كشف الاسرار؛
- بيان المقامات؛
- سير الارواح؛
- كشف الاسرار و مكاشفات الانوار؛
- غلطات السالكين؛
- يواسين؛
- مشرب الارواح؛
- رسالة القدس يا قدسية يا رسالة الانس فى روح القدس؛
- شرح شطحيات؛
- منطق الاسرار ببيان الانوار؛
- عبهر العاشقين؛
- مكتوبات روزبهان؛
- لطائف البيان فى تفسير القرآن و عرائس البيان؛
- المكنون فى حقايق الكلم النبوية؛
- المفاتيح فى شرح المصابيح؛
- الموشح فى المذاهب الاربعة و ترجيح قول الشافعى بالدليل؛
- المفتاح فى علم اصول الفقه؛
- الارشاد فى علم الكلام؛
- مسالك التوحيد فى علم الكلام؛
- الهداية فى علم النحو؛
- كتاب فى التصريف؛
- حدائق الاخبار؛
- كتاب الارشاد؛
- سلوة العاشقين؛
- ديوان المعارف؛
- كتاب المناهج؛
- مقاييس السماع؛
- تحفة المحبين؛
- كتاب العقايد؛
- كتاب العرفان فى خلق الانسان؛
- لوامع التوحيد؛
- سلوة القلوب؛
- صفوة مشارب العشق؛
- منهج السالكين.
وابسته‌ها
مشرب الأرواح: ألف مقام و مقام من مقامات العارفین بالله تعالی
ترجمه عرایس البیان فی حقایق القرآن
عرائس البيان في حقائق القرآن، تفسير صوفي کامل للقرآن الکريم 2 جلدي