شرح بر درر الفوائد حائری
| شرح بر درر الفوائد حائری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | آشتياني، محمود (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | درر الفوائد. شرح شرحي بر درر الفوائد حائري |
| ناشر | المؤتمر العلامة الآشتياني (ره). زهير |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1390ش, مجلد2: 1390ش, |
| شابک | 978-964-8076-55-4 |
| موضوع | اصول فقه شيعه حائري، عبد الکريم، 1238؟ - 1315ق. درر الفوائد - نقد و تفسير |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 183 /5/ ح2د40 22* |
شرح بر درر الفوائد حائری، تألیف میرزا محمود آشتیانی (متوفی 1401ق)، شرحی بر «درر الفوائد» شیخ عبدالکریم حائری یزدی (متوفی 1355ق) در موضوع اصول فقه است. کتاب مذکور مشتمل بر یک دوره مباحث اصولى به زبان عربی از ابتداى موضوع علم تا رساله اجتهاد و تقلید است.
در جلد اول کتاب در ضمن چهار مبحث، حجیت قطع، اصالة البرائة، استصحاب، تعادل و تراجیح مطرح شده است. پس‌ازآن چند رساله آمده است:
- «رسالة فی الرد علی من انکر الرجعة الحسینیه(ع)»: در مقاله رد منکرین رجعت حسنین(ع)، نویسنده معتقد است که مسئله رجعت، با آنکه در بسیارى از آیات، روایات متواتر، ادعیه و زیارات مأثوره و معتبر، به آن تصریح شده است، اما در زمان ما، از جهات ثبوتی و اثباتی در آن شبهه وارد گردیده است. شارح با استفاده از آیات و روایات، به پاسخ این شبهه در هر دو مرحله پرداخته است. در انتهای این رساله می‌خوانیم: «چگونه رجعت ممتنع است درحالی‌که امتناع آن، مستلزم امتناع معاد جسمانی است»[۱]. این رساله به زبان عربى و در «حاشیه علی درر الفوائد» محمود آشتیانی به‌عنوان دومین رساله هم آمده است[۲].
- مقاله رد منکرین جواز تعدد زوجات: این مقاله در نقد و رد دیدگاه تعدادی از پیشوایان متصوفه که برخلاف اجماع مسلمین و اخبار متواتر، حکم بر حرمت این موضوع کرده‌اند به زبان فارسی نوشته شده است[۳].
- «رسالة وجیزة فی نجاسة اهل الکتاب»: در مقاله نجاست اهل کتاب نیز دو قول مطرح شده است: قول مشهور مبنى بر نجاست و قول غیرمشهور که دال بر طهارت مى‌باشد. شارح در این رساله که به زبان عربى مى‌باشد، قول مشهور را برگزیده است. این رساله نیز چهارمین رساله بر کتاب مذکور است[۴].
جلد دوم کتاب مشتمل بر مقدمه‌ای فارسی است که در آن شرح‌حال بزرگان آشتیان و آثار ایشان ذکر شده است: میرزا حسن آشتیانی (متوفی 1319ق)، شیخ مرتضی آشتیانی (متوفی 1365ق)، آقا مصطفی آشتیانی (متوفی 1327ق)، حاج میرزا هاشم آشتیانی، میرزا احمد آشتیانی (متوفی 1395ق)، میرزا مهدی آشتیانی فیلسوف شرق (متوفی 1372ق)، پروین اعتصامی (متوفی 1320ش) و عباس اقبال آشتیانی نویسنده معاصر (متوفی 1334ش) از جمله این افرادند. میرزا محمود آشتیانی به‌عنوان هشتمین شخصیت معرفی شده است[۵].
پس از مقدمه مذکور مباحث کتاب با تعریف علم اصول آغاز و با پرداختن به مباحث مقدماتی چون وضع و حقیقت و مجاز به مشتق ادامه یافته است. سپس در چهار مقصد، مباحث اوامر، مقدمه واجب، ضد و اجتماع امر و نهی مطرح شده است. این جلد با طرح مطلق و مقید و اصول عملیه برائت و استصحاب به پایان آمده است.
شارح مبحث قطع را با این عبارت آغاز کرده است: این تعلیقه‌ای است که بر حجیت قطع در کتاب درر الفوائد نوشته شیخ عبدالکریم، پیش از تشرفش به قم و استفاده از مجلس بحثش نوشته‌ام[۶].
شیوه شرح کتاب به‌صورت ذکر بخشی از عبارت متن اصلی و مشخص نمودن انتهای عبارت با الخ و سپس شرح و توضیح عبارت است.
وی در این اثر، تنها به شرح مباحث بسنده نکرده؛ بلکه در مواردی دیدگاه خود را نیز طرح و مباحث نویسنده را مورد نقد قرار داده است؛ به‌عنوان‌مثال در مبحث استصحاب پس از طرح عنوان بحث چنین می‌نویسد: «بدان که نویسنده برای استصحاب چند تعریف ذکر کرده که بیشترش بلکه همه آن‌ها خالی از مناقشه و اشکال نیست؛ و ازآنجاکه این تعاریف لفظی و در مقام شرح اسم هستند و تعریف حد و رسم نیستند، مهم نیست که آن‌ها را ذکر کنیم و بگوییم که کدام‌یک از آن‌ها کامل یا ناقص است؛ بلکه مهم در اینجا تکلم از حجیت استصحاب است...[۷].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- پایگاه ویکی نور، حاشية علی درر الفوائد، به آدرس: