المسائل العبادية و بناء الذات

المسائل العبادية و بناء الذات، شرح عربی عبدالکریم بی‎‎آزار شیرازی بر اللمعة الدمشقية، تألیف شهید اول محمد بن مکی عاملی (متوفی 734ق) است. شارح، کتاب را با توضیحی پیرامون «فقه تقریب و مقارن» آغاز کرده است. این عنوان، نوع جدیدی از تحقیقات فقهی است بر اساس تبیین حکم مسئله در همه مذاهب و ذکر ادله و دیدگاه‎هایی که سبب اختلاف فقها در آن حکم گردیده است‎. فقه‎ مقارن، تداوم علم الخلاف‎ یا‎ علم الخلافيات یا عـلم المناظرات است. هدف از ایـن عـلم این بوده که فقهای مذاهب پس از‎ اطلاع‎ از همه اقوال به اتّباع احسن بپردازند و از سویی آیینه دیدگاه‎های یکدیگر باشند و نقاط ضعف و یا قوت را به یکدیگر منعکس نمایند و در نتیجه، فقه همگام بـا زمـان‎ پیش‎ رود و بسیاری از سوء تفاهمات و دشمنی‎ها که زاییده جهل به یکدیگر بوده، از میان برود‎.

‏المسائل العبادية و بناء الذات
پدیدآوران	بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	اللمعه الدمشقيه. شرح شرح اللمعه الدمشقيه لمحمد بن مکي بن محمد العاملي (ت734)، مشتمل علي الفقه التقريي و المقارن و فقه المقاصد و القواعد الفقهيه و المسائل المستجده
ناشر	المجمع العالمي للتقريب بين المذاهب الإسلامية. المعاونية الثقافية. مرکز التحقيقات و الدراسات العلمية
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	مجلد1: 2008م , 1429ق,
شابک	‎978-964-167-039-1
موضوع	شهيد اول، محمد بن مکي، 734 - 786ق. اللمعه الدمشقيه - نقد و تفسير فقه جعفري - قرن 8ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‏BP‎‏ ‎‏182‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏ ‎‏ت‎‏802117*

در این رابطه شیخ‎الشریعه اصفهانی (متوفی 1339ق) که از مراجع بزرگ شیعه امامیه بوده است، در خلال سفرش به حج با گروه‎هایی از فقهای بزرگ اهل سنت جلسات و مناظراتی داشته است. علمای اهل سنت از احاطه و شناخت عمیق او از فقه مذاهب اربعه تعجب کردند. وی در این رابطه می‎گوید: من از طریق کتب و طرقشان، علم امام جعفر صادق(ع) و فضل و دانش و رجوع ائمه مذاهب اهل سنت به آن حضرت و قبول صحت روایت ایشان از جدش محمد مصطفی(ص) را اثبات کردم؛ اما ایشان گفتند: ما احادیث ایشان را نمی‎شناسیم و رجال حدیث ما هم از ایشان روایت نکرده‎اند. من به آنها گفتم که کتابی در فقه برای شما می‎نویسم که مشتمل بر احادیث امام جعفر صادق(ع) باشد که از کتب شما از طرق صحیح نقل شده باشد. در این کتاب احادیث صحيح السند و روایاتی که متنش نزد شما مقبول است را ذکر می‎کنم. آنها بسیار اظهار محبت کرده و با اصرار آن کتاب را طلب ‎کردند‎.

حضور علمای اهل سنت در درس شیخ طوسی در منطقه کرخ بغداد و از سوی دیگر حضور فقهای شیعه چون علامه حلی، شهید اول (شمس‎الدین محمد عاملی) و شهید ثانی (زین‎الدین علی بن احمد) در دروس مهم اهل سنت و نیز انتشار آثاری چون الخلاف شیخ طوسی، تذكرة الفقهاء علامه حلی و الناصريات سید مرتضی، از جمله فعالیت‎های تقریبی متداول در حوزه‎های علمیه بوده است‎.

کتاب لمعه دمشقیه در بین نصوص فقهی شیعه به‎عنوان یک منبع اصلی شناخته می‎شود؛ چراکه ایجاز و اختصار با زیبایی تعبیر و هماهنگی ابواب و احکام به شکل منظم و دقت نظر و فکر جمع شده است. مؤلف شهید، ادیب و شاعری بزرگ است؛ همچنان‎که نمونه‎ای از نثر موزونش را در مطلع کتاب مشاهده می‎کنیم. وی جامع علوم شیعه و اهل سنت بوده و معلوماتش محدود به فقه و اصول نیست. وی در کتاب لمعه تلاش کرده که جمود بر عبارات فقهی متداول در زمانش نداشته باشد؛ اگرچه ایجاد تغییر اندکی در تحریر عبارات باشد و نگارش آن را بهتر کند‎.

در واقع کتاب لمعه تنها درخشش و چراغی برای حوزه‎های علمیه شیعه نیست، بلکه مصباحی برای عالم اسلام است؛ چراکه این کتاب با مقدمه علامه شیخ عبدالله سبیتی و مقدمه دارالتقریب مصر برای علما و طلاب الازهر نیز به طبع رسیده است‎. شهید به جایگاه علمی رفیعی در میان علمای اهل سنت دست‎ یافته بود و آنها در مجلس درسش برای استفاده و مناقشه و حل مشکلات فقهی و غیر فقهی حاضر می‎شدند. او معتقد به تقریب و توحید کلمه بین مسلمانان بود و در مجلسش اجازه طرح مسائل اختلافی را نمی‎داد. حسودان برای کم کردن محبتش در قلوب مردم و خاموش کردن نورش او را در منزلش حبس کردند، اما حبس وسیله‎ای برای نوشتن لمعه دمشقیه شد و این کتاب، لمعه و روشنایی دائمی برای حوزه‎های علمیه شد و مشهوریت و محبوبیتش را در طول قرون افزایش داد‎.

ویژگی‎های شرح

1. تهذیب لمعه از مسائل غیر مبتلی‎به، مانند: ظهار، عبید، اماء و...؛
2. تکمیل مباحث لمعه با مسائل جدید فقهی فقهای معاصر؛
3. ذکر آیات الاحکام متعلق به مباحث مختلف؛
4. افزودن موضوعات به تعاریفی که مؤلف ذکر نکرده است؛
5. توضیح ارتباط موضوعات و فصول با یکدیگر؛
6. بیان حکمت احکام و فقه المقاصد؛
7. ذکر قواعد فقهی؛
8. تقویت بیان احکام به‎صورت مناسب؛
9. تعریف موضوعات احکام در عصر حاضر؛
10. نزدیکی و تقریب مذاهب؛
11. اخلاق فقه و ادب عبادات و معاملات؛
12. نقل روایات اهل‎بیت(ع) از طرق شیعه و اهل سنت که برخی مشترک و برخی غیر مشترک است؛

و...‎.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. بی‎آزار شیرازی، عبدالکریم، «فقه مقارن»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کاوشی نو در فقه، بهار 1384، شماره 43، صفحه 202 تا 232، به آدرس اینترنتی:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/27287