لامشی، محمود بن زید
| نام | لامشی، محمود بن زید |
|---|---|
| نام های دیگر | |
| نام پدر | زید |
| متولد | زنده در 539 ق |
| محل تولد | لامش |
| رحلت | - |
| اساتید | ابومعین نسفى |
| برخی آثار | التمهيد لقواعد التوحيد |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01719AUTHORCODE |
ابوالثناء محمود بن زيد اللامشى الحنفى الماتريدى از عالمان ماتریدی حوزه سمرقند، معروف ترین کتاب او التمهید لقواعد التوحید در علم کلام است.
در لامش كه روستائى از دهات اطراف فرغانه است متولد شد.تاريخ ولادت و وفاتش بدرستى معلوم نيست. کتاب بسیار مهم او با عنوان التمهید لقواعد التوحید در علم کلام است که با تحقیق عبدالمجید ترکى و به همت دارالغرب الاسلامى به سال 1995 میلادى منتشر شده و محقق کتاب اطلاعات تخمینى جالبى از نویسنده در مقدمه کتاب آورده است.
لامشى جز کتاب فوق، کتاب دیگرى نیز در اصول فقه دارد که دکتر عبدالمجید ترکى قول انتشار آن را نیز داده است.
به گزارش عبدالمجید ترکى، در پایان کتاب اصول فقه، تاریخ کتابت آن سال 539 درج شده و ظاهرا نویسنده تا آن تاریخ در قید حیات بوده است؛ زیرا کتاب با این جمله آغاز می‌شود: «قال الشیخ الامام الأجل الزاهد الاستاذ صدرالدین حسام النظر محمود بن الزید اللامشى اطال الله بقاءه». به گفته ترکى، این جمله با کلمه «اطال الله» که در انتهاى سطر قرار گرفته است، پایان مى گیرد و خود عبدالمجید ترکى، کلمه «بقاءه» را میان دو قلاب نهاده و بر آن افزوده است و عقیده دارد که ناسخ آن را از یاد برده یا اینکه چون سطر آن به پایان رسیده و فضاى کافى براى آن باقى نمانده بوده، ناسخ، به عمد، آن را به تقدیر گرفته است.
ترکى معتقد است لامشى از شاگردان ابومعین نسفى عالم ماتریدی بوده، و نسفى با دو واسطه شاگرد موسس مذهب ماتريد يعنى ابومنصور ماتريدى مى‌باشد. ترکی بر این مطلب که لامشی شاگرد ابومعین نسفی است، تأییدى نیز از خود کتاب لامشى ارائه می‌دهد. این ادعا با توجه به تأییداتى که ترکى آورده است، صائب به نظر مى رسد. همان گونه که ترکى نیز خاطرنشان ساخته است، لامشى در کتاب خود از کتاب تبصرة الادلة نسفى مطالبى نقل مى کند و به وى ترحیم مى فرستد، و این مطلب حاکى از این است که لامشى پس از نسفى مى زیسته است. از سوى دیگر، کتاب التمهید لقواعد التوحید لامشى با تبصرة الادلة نسفى از جهاتى قابل مقایسه است، ساختار دو کتاب مشابهت فراوانى دارند، در اشخاص و فرقه‌هایى که نسفى در تبصرة الادله و لامشى در التمهید از آنها نقل قول مى کنند، توافقات فراوانى وجود دارد، و به طور کلى دو کتاب از فضایى واحد و نزدیک به هم حکایت دارند. اما ترکى هیچ یک از این امور را دلیلى بر تحصیل لامشى نزد نسفى نمی‌داند، بلکه دلیل او امرى دیگر است و آن اینکه نسفى در تبصرة الادلة مى گوید: «برخى متأخران از اهل دیار ما که در اصول الفقه سخن رانده است، از قول من یادآور شده است که من مى گویم: "امر به شىء مقتضى کراهت ضد آن شىء است نه مقتضى نهى از آن" و بنابر گزارش ترکى، این مطلب عینا همان چیزى است که لامشى در اصول الفقه ف 175 نقل کرده است: «... و برخى از مشایخ ما گفته است: امر به فعل مقتضى کراهت ضد فعل است». ترکى این سخن را تأییدى می‌شمارد بر اینکه لامشى از شاگردان نسفى است. به هر روى، هرچند لامشى شخصیت نسبتا ناشناخته‌اى است، کتاب او بسیار ارزشمند است و با تحقیق در خور عبدالمجید ترکى چاپ شده است و یک دوره مختصر کلام ماتریدى را در بردارد.
بعضى‌ها او را با حسين بن على لامشى اشتباه گرفته حتى تاريخ ولادت و وفات او را به اشتباه به محمود بن زيد لامشى نسبت داده‌اند و گفته‌اند در 441 ه.ش متولد و در 522 وفات يافته است.
منابع مقاله