معيار الاختيار في ذكر المعاهد و الديار
معيار الاختيار في ذكر المعاهد و الديار کتابى است از ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن سعيد بن عبدالله بن سعيد بن على بن احمد سلمانى، مشهور به «ذوالرياستين» وزير، طبيب، مورخ و فقيه مالكى اندلسى و با تحقیق دکتر محمد کمال شبانه
| معيار الإختيار في ذکر المعاهد و الديار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شبانه، محمد کمال (محقق) ابن خطیب، محمد بن عبدالله (اهتمام) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب معیار الاختیار فی ذکر المعاهد و الدیار |
| ناشر | مکتبة الثقافةالدينية |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1423 ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-341-066-8 |
| موضوع | آفریقای شمالی - سرگذشت‌نامه
اندلس - سرگذشت‌نامه مصر - سرگذشت‌نامه مغرب - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DT 167 /الف2م7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب كه به شكل«مقامات ادبى» نگارش يافته است.«مقامة» داستانى مسجّع است كه غالبا مشتمل بر پند و اندرز يا نكاتى مليح و زيبا مى‌باشد.اديبان با پرداختن داستانهايى از اين دست مهارت لغوى و فنى خويش را اظهار مى‌نمايند.اما ابن خطيب در اين كتاب به معرفى و توصيف مهمترين شهرهاى اندلس و مغرب از لحاظ موقعيت جغرافيايى و اوضاع اجتماعى و تاريخى در قرن هشتم هجرى(نيمه قرن چهاردهم ميلادى) به شيوه‌اى ادبى و فنى مى‌پردازد.
از اين رو كتاب ابن خطيب از نوع معمول مقامات همانند مقامات حريرى و همدانى، زمخشرى و دمياطى ونظاير ايشان نيست.نويسنده كتاب را با توصيف «جبل الفتح» یا همان جبل الطارق‌آغاز مى‌كند.اما شهرهاى اندلسى ديگرى كه ابن خطيب به توصيف آنها مى‌پردازدعبارتند از:اسطبونة، مربلة، سهيل، مالقة، قمارش، طبرنش، قنتورية، برشانة، أورية، بطة، وادى آش، غرناطة،ذكوان، قرطمة و غيره.
از شهرهاى مغرب هم كه در اين كتاب معرفى و توصيف شده‌اند مى‌تواند به:بادس‌بستة، طنجة، أصيلا، أنفا، سلا، أزمور، تيط، رباط أسفى، مراكش، أغمات، فاس، سجلماسة و غساسة اشاره كرد.مضمون و محتواى‌كتاب به صورت محاوره و گفتگو تنظيم يافته و مؤلف طى دو مجلس به معرفى شهرهاى‌اندلس و مغرب مى‌پردازد.
ويژگى
چنانكه اشاره شد، كتاب در قالب داستان و قصه نگارش يافته و قصه ازجمله دقيق‌ترين فنون ادبى و مشكل‌ترين آنها از جهت تركيب و ساختار است.ازطرف ديگر، قصه و داستان، در ميان ساير فنون ادبى، از اقبال عمومى بيشترى‌برخوردار است.
نسخه‌شناسى
ابن خطيب «معيار الاختيار» را ضمن اثر بزرگ ادبى خود؛ یعنی «ريحانة الكتاب و نجعة المنتاب» که هنوز به صورت مخطوط در كتابخانه‌ها نگهدارى مى‌شود، آورده است.از اين رو در معرفى نسخ خطی «معيار الاختيار» به معرفى نسخه‌هاى خطی «ريحانة الكتاب» مى‌پردازيم.
- نسخه‌های «دار الكتب المصرية» قاهرة به شماره 19875.
- نسخۀ «اسكوريال» مادريد به شماره 554 از فهرست غزيرى.
- نسخۀ «كتابخانه واتيكان» رم به شماره 252.
- نسخه «كتابخانه ملّى الجزاير» به شماره 181.
- نسخۀ «كتابخانه عمومى قرويين»فاس به شماره 40-565
- نسخۀ «كتابخانۀ عمومى رباط»(قسم المخطوطات و المحفوظات» به شماره 331 ك‌نسخه حاضر نيز توسط دكتر محمد كمال شبانة مورد تحقيق و پژوهش قرار گرفته و در قطع وزيرى با جلد شوميز به همراه برخى تصاوير در 198 صفحه در سال 1423 ه-2002م توسط انتشارات «مكتبة الثقافةالدينية» قاهره به چاپ رسيده است.نوبت چاپ كتاب نامعلوم است.
منابع مقاله
- مقدمۀ محقق دكتر محمد كمال شبانة و نيز متن كتاب
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، جلد سوم، مدخل:ابن خطيب، مقاله:يوسف‌رحيم‌لو
- المعجم الوجيز، مدخل، قام