في علوم القرآن

فی علوم القرآن

معرفى كتاب:

تاكنون دربارۀ قرآن كريم و علوم قرآنى پژوهشهاى فراوانى

از سوى انديشمندان و نويسندگان مسلمان و غيرمسلمان صورت گرفته است كه از جهت عمق و روش و

اسلوب و هدف با يكديگر متفاوت مى‌باشند.اين تحقيقات بطور كلى نمايانگر ديدگاه

پژوهشگران مى‌باشد كه در هرصورت قابل نقد و بررسى از جانب ديگران مى‌باشد.چه‌بسا

خواننده ناقد هنگام مطالعه اين آثار به كاستى‌ها و اشتباهاتى كه از جانب نويسنده روى

داده است مواجه شود كه نيازمند حكّ و اصلاح است.اين اثر تأليف دكتر احمد حسن فرحات است كه

در راستاى معرفى قرآن

كريم و برخى علوم مرتبط آن به مباحثى همچون اسامى قرآن كريم و ريشه‌هاى اشتقاق لفظ«قرآن»

تعريف آن،فرق بين قرآن و احاديث قدسى و نبوى،تقسيمات قرآن به آيات و سور،تعريف

آيات و سور و غيره پرداخته است.مؤلف در اين كتاب در كنار معانى اصطلاحى

واژگان قرآنى،عنايت ويژه‌اى نسبت به معانى لغوى آنها مبذول داشته است،از اين‌رو به ريشه‌هاى

لغات و بيان ارتباط اشتقاقى بين معناى لغوى و اصطلاحى واژه پرداخته است و اين توجه خاص

از آن جهت صورت گرفته است كه بسيارى از مستشرقان و كسانى كه تحت تأثير افكار و آراء آنها

قرار گرفته‌اند نسبت به اصطلاحات اسلامى و قرآنى خرده گرفته و گفته‌اند كه اين اصطلاحات

از مآخذ و منابع غيرعربى گرفته شده‌اند چرا كه هيچ‌گونه ارتباط اشتقاقى فيمابين معانى‌اى

كه به لفظى مشترك برمى‌گردد مشاهده نكرده‌اند.مؤلف سعى كرده است ارتباطات اشتقاقى

بين اين معانى را نمايان سازد.

اين كتاب داراى بخش‌هاى ذيل مى‌باشد:

اسماء قرآن و ريشه‌هاى اشتقاقى اين اسامى،در اين بخش به تفاوت بين

قرآن با حديث قدسى و احاديث نبوى پرداخته شده است.در بخش دوم تقسيم قرآن به حسب سوره‌ها و آيه‌ها،عدد سوره‌هاى

قرآن،معناى لغوى و اصطلاحى سوره،نظام سورة،معناى لغوى و اصطلاحى آيه،توقيفى

بودن ترتيب آيات مطرح شده است.در بخش سوم ديدگاههاى مختلف دربارۀ ترتيب سور

قرآنى و ادلۀ ايشان بيان گشته است.در بخش چهارم به مناسبت بين آيات با يكديگر و

نيز سوره‌ها با يكديگر پرداخته شده و ديدگاههاى علماء دراين‌باره بيان و به نقد گذارده

شده است.بخشى به فواتح سور،بخشى ديگر به خواتيم سور،بخشى هم به بيان فضائل

قرآن كريم،بخشى نيز به محكم و متشابه در قرآن،بخشى به مبحث نسخ در قرآن،بخشى

ديگر به معناى تفسير و تأويل و تفاوت فيمابين اين دو و نيز مراحل تفسير و آخرين

بخش به ترجمۀ قرآن كريم اختصاص يافته است.در پايان منابع تحقيق و فهرست موضوعات كتاب آمده است.

شايد مهم‌ترين ويژگى اين اثر در توجه خاص نويسنده به معانى لغوى واژگان قرآنى

در كنار توجه به معانى اصطلاحى آنها و توجه به ريشه‌هاى اشتقاقى كلمات و نقل و نقد

ديدگاههاى مختلف دراين‌باره نهفته باشد.ويژگى ديگر پرداختن به بحث مناسبتهاى

بين آيات مختلف قرآن كريم و نقل و بررسى ديدگاههاى عالمان دراين‌باره مى‌باشد.

اين كتاب توسط دكتر احمد حسن فرحات استاد دانشكده علوم انسانى و اجتماعى

دانشگاه امارات متحده عربى نگارش يافته و در قطع وزيرى با جلد شوميز در 296 صفحه براى

اولين‌بار از سوى انتشارات«دار عمار للنشر و التوزيع-عمان»در سال

1421 ه‍ 2001 م به چاپ رسيده است.