مقدمة ابن الصلاح و محاسن الاصطلاح
| مقدمة ابن الصلاح و محاسن الاصطلاح | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بنت الشاطي، عايشه (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | محاسن الاصطلاح علوم الحديث |
| ناشر | دار المعارف |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| چاپ | 1 |
| موضوع | حديث |
| تعداد جلد | 1 |
مقدمة ابن الصلاح و محاسن الاصطلاح، کتابی است شامل اصل «مقدمة ابن الصلاح» همراه با نص «محاسن الاصطلاح» که در واقع، توضیحات، تعلیقات، تخریجات و بیان فواید و حاشیه آن می‌باشد.
این کتاب، به‌وسیله دارالمعارف قاهره، توسط عائشه عبدالرحمن (بنت الشاطی)، در سال 1409ق/1989م، تصحیح و در تاریخ 1411ق/1990م، چاپ شده است[۱].
«مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث»، تألیف ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمن شهرزوری (متوفی 643)، معروف به ابن الصلاح، که به «علوم الحديث» و «معرفة أنواع علم الحديث» نیز معروف است، از مهم‌ترین تألیفات در علم حدیث بوده که به زبان عربی و در قرن هفتم هجری، نوشته شده است. این کتاب، قبل از آنکه اثر تألیفی باشد، اثری املایی است؛ یعنی ابن الصلاح، جزوات درسی خود را به شاگردان املا کرده و در آخر، بررسی کرده و مقدمه‌ای بر آن نوشته است. از آنجا که این کتاب مقدمه‌ای برای حدیث‌شناسی است، آن را «مقدمه» نامیده‌اند[۲].
ابن الصلاح در این اثر، تمام آثار دانشمندان قبل از خود را، چه آثار مدون مثل کتب خطیب بغدادی و حاکم نیشابوری و چه آثار غیر مدون، یا از افراد غیر معروف، مثل ترمذی و خطّابی - که نظراتشان در کتاب دیگری آمده است - در اختیار داشته و با مطالعه آنها، مطالب را با طبقه‌بندی تفکیکی و مشخص، به‌صورت جداجدا با بحث منطقی در مورد هر مطلب آورده است. وی علوم حدیث را در 65 علم توسعه داده و بیان کرده است که اقسام دیگری نیز وجود دارد. وی بعضی از انواع را بسیار مفصل و گسترده بحث کرده است؛ به‌طوری که گاه بیست صفحه درباره یک نوع توضیح داده، ولی در برخی انواع، به‌طور مختصر بحث کرده است[۳].
«محاسن الاصطلاح» اثر ابوحفص، عمر بن ارسلان بن نصیر کنانی، معروف به سراج بلقینی است. در این چاپ، مقدمه‌ای مفصل درباره زندگی‌نامه ابن الصلاح و بلقینی، در ابتدای کتاب نگاشته شده و متن «مقدمه ابن الصلاح» در بالای صفحه و در پایین، نص «محاسن الاصطلاح» آمده است.
مواردی که بلقینی به کتاب ابن الصلاح افزوده است، عبارتند از:
- روایت برخی از صحابه، از برخی دیگر؛
- روایت برخی از تابعین، از برخی دیگر؛
- شناخت راویانی که در اسناد با هم مشترکند؛
- شناخت اسباب حدیث؛
- تاریخ متون[۴].
از جمله ویژگی‌های این چاپ، فهارس فنی آن می‌باشد که خواننده را در یافتن مطالب، کمک می‌کند. این فهارس که در انتهای کتاب آمده است، عبارتند از: فهرست اعلام (مردان و زنان)؛ اماکن و شهرها و کتب مذکور در «مقدمه» و «محاسن» و فهرست مطالب.
پاورقی‌ها توسط محقق نوشته شده و با خطی، از متن «مقدمه» و «محاسن»، جدا شده است. در این پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، توضیحات جامع و مفصلی پیرامون برخی از کلمات، اعلام، کتب و عبارات متن، داده شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- سجادی، رضیه سادات، «سیر نگارش‌های اهل سنت در حوزه مصطلح الحديث (1)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله علوم حدیث، شماره 24، تابستان 1381.