پرسمان علوم قرآنی
| پرسمان علوم قرآنی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مرکز فرهنگ و معارف قرآن (تهيه کننده) جواهری، محمدحسن (نويسنده) |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1385 هـ.ش |
| چاپ | 3 |
| شابک | 978-964-548-346-1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
پرسمان علوم قرآنى تأليف سيد محمدحسن جواهرى به زبان فارسى در سال 1381ش تدوين شده است. پاسخى مقدماتى به اين پرسش است كه براى تحكيم ارتباط با قرآن از كجا و چگونه بايد آغاز كرد؟! در اين مجموعه ضمن ارائه مباحث بصورت موضوعى و با چينش منطقى، از قالب «پرسش و پاسخ» استفاده شد؛ همچنين سير بازنگرى و هموار نمودن آنها، براساس آيين نامه مصوب «مركز فرهنگ و معارف قرآن» انجام و در موارد اختلافى، آراى مشهور و مقبول جامعه قرآن‌پژوه بر آراءى متفرد ترجيح داده شده است.
ساختارو ويژگيها
پيرامون هشت محور اصلى و خلال فصول، مسائل متنوعى از علوم قرآنى بررسى شده است.
اختلاف سطح علمى، تفاوت سنى و تنوع پرسشگران، محققان را ملزم ساخته كه پاسخها به توجه به ويژگى پرسش گران سامان يابد؛
گاهى به زبان ساده و بيانى عاميانه، پاسخها را فهم پذير ساخته و زمانى علمى و تخصصى، با اين حال در تدوين اين مجموعه سعى بر اين شده كه پاسخها تا حد امكان يكدست باشند. وصول به نظمى منطقى و تدوينى آرمانى با توجه به اهداف اين مجموعه، كارى بس دشوار است كه اين مهم با حساسيت فراوان و فعاليتهاى كارشناسانه تا حد امكان تأمين گرديده است.
در اين تدوين علاوه بر پاسخ گويى به شبه‌ها و پرسش‌هاى گسترده سعى در ارائه گزارشى از تلاش محققان براى راه‌يابى به پاسخى گويا و منطبق با سطح علمى، ويژگى‌هاى سنى، فضاى روحى و نيازهاى عاطفى پرسشگر مى‌باشد. ممكن است مستند، يا متن ارجاعى برخى از پاسخها در نگاه فرزانگان و استادان با كاستى‌هايى همراه باشد. اين ملاحظات از نگاه ناظران علمى نيز دور نمانده، امّا با توجّه به سطح مخاطبان و اصولى كه مى‌بايست در پاسخ‌دهى رعايت شود. اين پاسخها براى ارسال به پرسشگر و نيز انتشار آن براى عموم، مناسب ارزيابى شده است. عطوفت، شيوايى، اتقان، سادگى، اختصار، استناد و نيز ارجاع پرسشگر به نوشته‌هاى قابل فهم و در دسترس، مورد توجه در مسير شكل‌گيرى اين پاسخ‌هاست.
گزارش محتوا
در مقدمه آمده است: «معارف قرآنى» كاملاً با مطالب درونى قرآن و محتواى آن كار داشته و يك نوع تفسير موضوعى به شمار مى‌رود.
«علوم قرآنى» شامل مجموعه‌اى از علوم و معارف مربوط به قرآن است كه به طور خاص در خدمت فهم قرآن مى‌باشد. اين اصطلاح در قرن پنجم و ششم پديد آمده و علم تفسير كه تا آن زمان، علمى از علوم قرآنى به شمار مى‌آمد از آن جدا شد، نزول قرآن به زبان عربى با توجه به عرب زبان بودن پيامبر و مخاطبان اوليه‌اش امرى طبيعى به نظر مى‌رسد و اگر به زبان ديگر نازل مى‌شد بايد سؤال مى‌شد كه چرا عربى نازل نشد؟!
در ادامه، فضائل و آثار قرائت قرآن، نظريات دانشمندان غربى درباره عظمت خدا، احترام به قرآن، جايگاه آن در روايات بيان شده و تاريخ قرآن، اقسام وحى و فرق قرآن با حديث قدسى بررسى مى‌شود.
نزول تدريجى قرآن طى 23 سال بعثت تا رحلت رسول اكرم(ص) در مناسبت‌ها و پيشامدهاى مختلف و به طور پراكنده بوده است و نزول دوباره سوره حمد دليل بر اهميت فوق العاده و عظمت محتوايى آن است. تقسيم قرآن به سى جزء و هر جزء به چهار حزب، از دوران «حجاج» به منظور تسهيل در امر تدريس و فراگيرى قرآن انجام گرفته است.
بحث جزء سوره بودن «بسم الله» و اختلاف شيعه و سنى را مطرح و نكاتى راجع به مصحف على و فاطمه عليهما‌السلام ذكر مى‌شود. رسم الخط، اعراب گذارى، قرائات سبعه مورد بحث واقع می‌شود. اعجاز، ادله عقلى و روايات، قرآن را تحريف ناپذير دانسته، تصويرى كوچك و كلى از اعجاز قرآن همراه با نمونه‌هايى از آن ارائه می‌شود. جامعيت امرى نسبى دانسته شده و در مورد قرآن جامعيت براى هدايت بشر است.
ناسخ و منسوخ، محكم و متشابه، تفسير و تأويل و فرق آن دو، تفاسير معروف و روش‌هاى آنها، و تفسيرهاى اجتماعى ذكر مى‌شود. تفسير به رأى شامل تفسير جاهلانه نسبت به اصل محتوا، تفسير جاهلانه نسبت به اراده جدى متكلم و اسناد محتوا به او و تفسير غافلانه نسبت به اصل محتوا و اراده جدى متكلم دانسته مى‌شود. در آخر شرايط مفسر ذكر ميگردد.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و كتابنامه در آخر كتاب آمده است كه شامل 118 منبع به همراه نام نويسنده و پيشينه اجمالى كتاب است. در پاورقى به آدرس آيات، روايات، منابع مطالب، اشاره گرديده است.