رسائل ابن سينا (13رساله)
| نام کتاب | رسائل ابن سینا |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | رسالة الشیخ ابوالفرج عبدالله بن الطیب القوی الطبیعیة فهی الجاذبة و الماسکة و الهاظمة و دافعة و انها قوة واحدة
کتاب الفرق بین الروح و النفس |
| پدیدآورندگان | اولکن، حلمی ضیاء (مصحح)
قسطا بن لوقا (نويسنده) ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (نويسنده) ابوالفرج بن طیب (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | B 751 /الف2ر5* |
| موضوع | ریاضیات اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | مطبعه ابراهيم خروز |
| مکان نشر | استانبول - ترکیه |
| سال نشر | 1953 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1809AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
اين كتاب، به زبان عربى و داراى دو جلد است كه مجموعا مشتمل بر سيزده رساله از ابن سينا در موضوعات گوناگون فلسفى، طبيعى و... است.
ساختار
جلد اول، داراى دو رساله است كه رساله اول مشتمل بر هفت مطلب و رساله دوم، فاقد باب‌بندى و فصل‌بندى است. جلد دوم، داراى يازده رساله است كه رساله اول آن مشتمل بر شانزده سؤال و جواب و رساله دوم، حاوى هجده سؤال و جواب و رساله سوم، خود، مشتمل بر تعدادى از نامه‌هاى شيخ است كه همگى تحت عنوان كلی «مكاتبة لابى على بن سينا» گرد آمده‌اند.
رساله چهارم و پنجم و ششم و هفتم، فاقد باب‌بندى و فصل‌بندى است. رساله هشتم مشتمل بر ده سؤال و جواب و رساله نهم، داراى سه عنوان كلى است. رساله دهم و يازدهم فاقد هر گونه باب‌بندى و فصل‌بندى است
گزارش محتوا
جلد اول: 1- رساله‌ى اول آن، رساله‌اى است كه شيخ الرئيس به ابوالفرج عبدالله بن الطيب درباره قواى طبیعیه نوشته و جاذبه و ماسكه و هاظمه و دافعه را به عنوان قوه واحده‌اى كه از اقسام قواى طبیعیه مى‌باشد، به شمار آورده است.
در همين رساله، به توضيح عمل‌كرد دستگاه گوارش پرداخته و مراحل هضم و دفع غذا را به صورتى كاملا علمى شرح مى‌دهد.
2- رساله‌ى دوم آن، در رد بر شيخ ابوالفرج بن الطيب، در علم طب نوشته شده است كه در واقع نظريات ابوالفرج را درباره دستگاه گوارش، مورد نقد و بررسى قرار داده است.
جلد دوم: رسائل يازده‌گانه‌اى كه در اين جلد، جمع‌آورى شده‌اند، عبارتند از: 1- جواب ست عشر مسئلة لابى ريحان: در اين رساله، مسائلى در زمينه عقل و نفس مطرح گرديده است كه براى نمونه مفهوم عقل بالقوه و كيفيت فضيلت يافتن آن و چگونگى تعقل موجودات و وجود يافتن معدومات و چگونگى مصدر افعال موجودات قرار گرفتن، وجود و براهين تعقل و... را مى‌توان نام برد.
2- رسالة فى اجوبة المسائل لابن سينا: در اين رساله، به اشكالاتى كه ابوريحان، در مورد نظريات ارسطو در باب فلك و ثبات آن و هم‌چنين در مورد جزء لا يتجزى و يا عالم آخرت و طبيعت آن و حركت كواكب و رسيدن حرارت به زمين از سوى خورشيد و چگونگى حركت آب و هوا و يخ و... مطرح كرده پاسخ داده شده است.
3- مكاتبة لابى على بن سينا: در اين رساله به ترتيب نامه ابوسعيد ابوالخير به شيخ الرئيس و جواب آن، نامه بوعلى به يكى از دوستانش، نامه بوعلى به علاء الدولة بن كاكويه، نامه شيخ به ابى طاهر بن حسول، نامه شيخ به جعفر كاشانى، نامه شيخ به ابوالفضل بن محمود و نامه‌ى وى به ابى القسيم بن ابى الفضل ذكر شده است.
4- رسالة فى ابطال احكام النجوم: بوعلى، در اين رساله، با دليل و برهان به ابطال اصولى كه منجمين وضع كرده‌اند، همچون نحس و بارد و يابس بودن زحل، معتدل و سعد بودن مشترى و... پرداخته است.
5- مسائل عن احوال الروح: اين رساله، پاسخى است به ابن مسكويه، درباره احوال روح كه در آن خلقت مخلوقات از جانب واجب تعالى و مراتب و مراحل خلقت ذكر شده است.
6- رسالة الى ابى عبيد الجوزجانى: اين رساله، درباره نفس است.
7- رسالة فى جواب المسائل: در اين رساله، به چندين سئوال در مورد جوهر آتش و حرارت و...پاسخ گفته شده است.
8- رسالة اجوبة عن عشر مسائل: اين رساله، درباره عقل و موجود و حقيقت واحد و... مى‌باشد.
9- الفرق بين الروح و النفس و...: اين كتاب، در مورد تفاوت بين روح و نفس و قواى نفس و ماهيت نفس تأليف شده است.
10- رسالة فى النفس و بقائها و معادها: اين رساله، مفصل‌ترين رساله جلد دوم، است كه شيخ الرئيس آن را خطاب به يكى از دوستان خود، در مورد نفس ناطقه انسانى نوشته است. رساله مذكور داراى شانزده فصل مى‌باشد: فصل اول، توضيحى است در مورد قواى فعاله در بدن؛ فصل دوم، بيان اقسام قواى نفسانيه مى‌باشد؛ فصل سوم، درباره ادراك است و اينكه هر ادراكى يكى از صور مدرك مى‌باشد كه تتمه همين بحث فصل چهارم را نيز به خود اختصاص داده است؛ فصل پنجم، غير جسمانى بودن معقولات را بيان مى‌كند؛ فصل ششم، توضيحاتى در ارتباط با قواى حيوانيه است؛ فصل هفتم، مشتمل بر براهين غير جسمانى بودن معقولات است؛ فصل هشتم، توضيح ديگرى درباره نفس انسانى است؛ فصل نهم، در عدم موت نفس انسانى با موت بدن است؛ فصل دهم، در ارتباط با حدوث نفس و تكثر آن و...مى‌باشد؛ فصل يازدهم، توضيح نظريه افلاطون است درباره قواى نفسانى؛ فصل دوازدهم، در مورد جوهريت نفس است؛ در فصل سيزدهم، توضيح مى‌دهد كه ما در فراگيرى يك علم، بى‌نياز از مقدماتى كه منشأشان در علوم ديگر است، نيستيم؛ در فصل چهاردهم، راجع به ادراك كه نبوت، يكى از مراتب عاليه آن است، توضيح مى‌دهد و در فصل پانزدهم، تتمه آن را مطرح مى‌كند؛ موضوع رساله و هدف آن را در فصل شانزدهم، به طور مختصر بيان مى‌نمايد.
11- رسالة لبعض المتكلمين الى الشيخ فاجابهم: اين رساله، در مورد فضا و خلأ و ديدگاهى است كه متكلمين در اين زمينه دارند.