ابن خلکان، احمد بن محمد
| نام | ابن خلکان، احمد بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن خلکان، ابوالعباس احمد بن محمد
ابن خلکان، شمس‌الدین احمد بن محمد |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 681 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE4183AUTHORCODE |
شمس‌الدين، ابوالعباس احمد بن محمد بن ابراهيم بن ابى‌بكر بن خلكان معروف به ابن خلكان، در سال 608ق در شهر اربل و در مدرسه ملك المعظم متولد شد. نسب او به يحيى بن خالد برمكى مى‌رسد. البته برخى اين مسأله را انكار كرده‌اند، اما خود او هميشه از نسبش دفاع كرده است. پدر او نيز تا آخر عمر در مدرسه ملك المعظم به تدريس پرداخت.
وى در سال 626ق از وطنش به حلب رفت. مدتى در دمشق اقامت كرد و بعد به عنوان نائب قاضى القضاة مصر روانه آن ديار شد. پس از چندى به دستور «الظاهر بيبرس» (چهارمين سلطان مصر در سال‌هاى 657 تا 676ق) در سال 659ق به سمت قاضى القضاة دمشق منصوب شد و در آن‌جا امور قضايى تمام شامات و نيز تدريس در هفت مدرسه معروف آن را نيز به عهده داشت.
وى در درس شرف‌الدين ابوالفضل احمدبن منعه فقيه و پس از آن محمد بن ابراهيم بن خلكان حضور داشت و بعد از اين دو، در محضر شيخ ابوجعفر محمد بن هبة الله بن المكرم، علوم حديث و صحيح بخارى را آموخت. او علم خلاف را نزد شيخ اثيرالدين مفضل بن عمر ابهرى در سال 626ق ياد گرفت. به دليل مهاجرت‌هاى مختلف با بزرگان زيادى ارتباط داشت و اين ارتباطات، تأثيراتى روى شخصيت وى گذارده است. او مورد تمجيد برخى از شعراى معاصر خود چون رشيدالدين فارقى، سعدالدين فارقى و نورالدين مصعب قرار گرفت.
وى علاوه بر قضاوت، به علوم فقه و اصول نيز پرداخت. در تاريخ، نحو و ادب عرب نيز چيره دست بود. از او اشعار لطيفى نيز بر جاى مانده و اين بيانگر آن است كه در سرودن غزل و دو بيتى چيره دست بود. در مورد وى گفته‌اند: «ابن خلكان شعرشناسى است كه 17 ديوان شعر را حفظ كرده و آگاه‌ترين افراد به ديوان متنبى است.» او اهل سنت و جماعت بود و در اين زمينه تعصب خاص داشت و اين مسأله در کتاب معروف او و نيز داورى‌هايش كاملاً نمودار است.
از او اثرى نفيس و گرانقدرى با عنوان «وفيات الاعيان و انباء ابناء الزمان» به يادگار مانده است. وى تدوين اين کتاب را در قاهره و در سال 654ق آغاز نمود و در سال 672ق، در همان شهر، به اتمام رساند. اين کتاب شرح حال 846 نفر از اميران، وزيران، دانشمندان و عارفان ايرانى و اسلامى است كه بر اساس حروف معجم تنظيم شده است. اين کتاب از مفيدترين و بزرگترين كتب فن رجال است. وى در اين کتاب، سرگذشت سه گروه از بزرگان يعنى صحابه پيامبر(ص)، تابعين (به استثناى چند نفر) و خلفا را ذكر نكرده و علت اين امر را كثرت اطلاعات در مورد ايشان بيان كرده است. اين کتاب در سال 930ق توسط ظهيرالدين اردبيلى به فارسى ترجمه و در سال 1284ق توسط معتمدالدوله فرهاد ميرزا، همراه با تصحيح و اضافاتى به عربى چاپ شد. اين کتاب همچنين به زبان‌هاى ديگرى چون بريتانيايى، فرانسه و تركى ترجمه شده است.
منابع مقاله
دائرةالمعارف طهور، صفحه مورخين، 12 ارديبهشت 1390.