معجزه بزرگ
| نام کتاب | معجزه بزرگ |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الـمعجزه الکبری، القرآن، نزوله، کتابته، جمعه، اعجازه...
پژوهشی در علوم قرآنی |
| پدیدآورندگان | ابوزهره، محمد (نويسنده)
ذبیحی، محمود (مترجم) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 69/5 /الف2 م6041 |
| موضوع | علوم قرآنی - تاریخ |
| ناشر | آستان قدس رضوی، بنياد پژوهشهای اسلامى |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1379 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3164AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
معجزه بزرگ پژوهشى در علوم قرآنى تألیف شيخ محمد ابوزهره با ترجمه محمود ذبيحى
كتاب پيرامون برخى از مسائل علوم قرآن نوشته شده است مؤلف كه از دانشمندان و قرآن پژوهان معاصر و داراى تأليفات فراوانى مى‌باشد در اين كتاب مسالۀ معجزه بودن قرآن را مطرح و به همين مناسبت و براى اثبات اعجاز قرآن، مطالبى را بيان نموده است وى در بخش اول نزول تدريجى قرآن و حكمت‌هاى مربوط به آن با استفاده از آيات قرآنى را توضيح داده است.در بخش دوم(كه مهمترين و مفصل ترين بخش كتاب مى‌باشد) مسالۀ اعجاز قرآن را مطرح و ابعاد آن را بررسى نموده است.در بخش سوم برخى از علوم بحث شده در قرآن را همچون علم توحيد و نبوت، معجزات پيامبران، روز قيامت و...با استفاده از آيات توضيح داده است در بخش چهارم دربارۀ تفسير قرآن و در بخش پنجم خواندن قرآن به صورت غنا را بررسى نموده تفاوت بين تغنّى و غنا را ذكر نموده است.
با توجه به ويژگيهاى كتاب مخصوصا بخش دوم كه در آن مسالۀ اعجاز قرآن را از زواياى مختلف مورد بررسى نموده، كتاب در اين بخش مى‌تواند منبع مناسبى براى قرآن پژوهان باشد.
تذكر:بخش سوم كه عنوان علوم قرآن دارد مربوط به علوم قرآن اصطلاحى نمى‌باشد.
ويژگى‌ها
- بخش اول:در اين بخش پيرامون نزول قرآن سخن گفته، ابتدا توضيح مختصرى پيرامون كيفيت نزول قرآن ارائه داده، آنگاه حكمت تدريجى نزول را بررسى و سه علت بيان مى‌كند كه عبارتند از:
- ارتباط پيامبر(ص) با خدا و عدم انقطاع وحى
- حفظ قرآن در سينه‌ها
- امكان آموختن قرآن
- بخش دوم(اعجاز قرآن) اين فصل مهمترين فصل كتاب مى‌باشد كه حدود نيمى از مطالب كتاب را به خود اختصاص داده است لذا اكثر ويژگيهاى كتاب مربوط به اين بخش مى‌باشد كه به برخى از آنها اشاره مى‌شود
- در ابتدا براى اينكه مسالۀ اعجاز قرآن را ثابت كند، اوضاع و احوال عرب‌ها را در برخورد با انبياء عليهم‌السلام بررسى نموده و توضيح مى‌دهند كه اعراب در زمانهاى قبل از ظهور اسلام داراى آثار برجسته در سخن گفتن و ذوق نيكو در كلام را داشته و مى‌توانسته‌اند كه سخن زيبا را از سخن زشت تشخيص دهند
- در همين بخش به وجوه اعجاز قرآن پرداخته-در ابتدا توضيح مى‌دهد كه منظور از اعجاز چيست آنگاه ديدگاههاى علماء اسلام را دربارۀ وجوه اعجاز نقل نموده كه برخى همچون قاضى عياض 4 نوع و برخى ديگر همچون قرطبى ده وجه براى اعجاز ذكر كرده‌اند در ادامه مى‌گويد وجوه اعجاز قرآن را مى‌توان به دو نوع تقسيم نمود يك قسم آن مربوط به بلاغت و روش بيان قرآن و قسم دوم مربوط به خبر دادن قرآن از گذشته، حال و آينده و نيز مشتمل بودن بر علوم طبيعى و حقايق ناشناختۀ در آن عصر است.
- در همين بخش نظريۀ صرفه را مطرح نموده پس از توضيح آن و بيان طرفداران اين نظريه، آن را مورد نقد و بررسى قرار داده است
- بخش چهارم-در اين بخش روش تفسير قرآن را توضيح مى‌دهند در ابتدا روشهاى تفسير قرآن را توضيح داده، وجود اسرائيليات در تفسير قرآن را بررسى و در پايان تفسير به راى را بيان نموده است
- بخش پنجم:در اين بخش خواندن و قرائت قرآن را تشريح نموده و از آنجا كه برخى تصور نموده‌اند خواندن قرآن غنا و حرام مى‌باشد بدين مناسبت روايات مربوطه را بررسى نموده، تفاوت بين غنا و تغنى را بيان كرده مى‌گويد آنچه كه حرام است غناست و اين شامل خواندن قرآن به صورت ترتيل نمى‌باشد چونكه اينگونه خواندن تغنّى است.
ساختار
كتاب داراى يك مقدمه و پنج بخش مى‌باشد كه فهرست مطالب آن به قرار زير است
بخش اول:نزول قرآن شامل:
فلسفۀ نزول تدريجى/مكى و مدنى/كتابت قرآن و گرد آورى آن/جمع آورى قرآن پس از پيامبر(ص)/جمع آورى قرآن در عهد عثمان يا احرف سبعه/ سوزاندن مصاحف توسط عثمان/ترتيب آيات و سوره‌ها/قرائت‌هاى مختلف قرآن/ راويان قرائت‌ها/اقسام قرائت‌ها/و فايدۀ تعدد قرائت‌ها
بخش دوم:اعجاز قرآن شامل:
اوضاع و احوال اعراب در برخورد با پيامبران(عليهم‌السلام)/برخورد اعراب با قرآن /وجوه اعجاز قرآن/اعجاز از نظر الفاظ و حروف/نگاهى به الفاظ قرآن/ اعجاز اسلوب قرآن/هماهنگى در الفاظ و معانى/بلاغت فوق العاده قرآن در هماهنگى/اعجاز قرآن از نظر تصريف بيان/تكرار در قرآن/ اسلوب داستانهاى قرآن/قصص قرآن، تنوعى در بيان/اسلوب داستانهاى قرآن/حقيقت و تشبيه و استعاره/مجاز و كنايه در قرآن اعجاز قرآن از نظر نظم و فواصل/اعجاز قرآن از نظر ايجاز و اطناب/و اعجاز قرآن از نظر جدل و استدلال
بخش سوم:علوم قرآن[1]شامل:
علم توحيد و نبوت/معجزات پيامبران(ع) از نوح تا ابراهيم(ع)/معجزات موسى(ع)/معجزات سليمان(ع)/معجزات عيسى(ع)/جهان ديگر و دربارۀ زنده شدن /روز قيامت/ميزان و حساب/بهشت و دوزخ/معاد جسمانى/علم حلال و حرام/عدالت/احكام فقهى قرآن/جهان شناسى و انسان شناسى
بخش چهارم:تفسير قرآن شامل:
روشهاى تفسير قرآن/تابعين و اسرائيليات/تفسير به راى/ظاهر و باطن /و ترجمۀ قرآن
بخش پنجم:خواندن قرآن با غنا شامل:
بررسى روايات/و فرق بين تغنّى و غنا
نسخه شناسى
كتاب يك جلد، متن آن فارسى و داراى 728 صفحه مى‌باشد كه مشخصات آن به قرار زير است:
- نوع كاغذ:اعلا
- جلد: گالينگور
- نوبت چاپ:دوم
- تاريخ انتشار:سال 1379
- ناشر:انتشارات بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى
- تيراژ:يك هزار نسخه
- داراى فهرست:
الف:آيات
ب:راهنماى(اعلام-اماكن و...)
ج:موضوعات كتاب:
- مؤلف:محمد ابوزهره
- مترجم:محمود ذبيحى
- كتاب:معجزه بزرگ پژوهشى در علوم قرآنى
تذكر:اين كتاب توسط محمود ذبيحى به فارسى ترجمه شده است و ايشان در پايان هر بخش موارد ذيل را اضافه نموده:
- آدرس آيات متن
- توضيح برخى از اصطلاحات و يا واژه‌هاى مشكل
- آدرس دهى برخى از منابع جهت استفاده بيشتر
- اضافه نمودن دو فهرست آيات و راهنماى الفاظ(اماكن)
- توضيح برخى از مطالب مبهم متن
[1]-منظور از علوم قرآن در اينجا، علوم قرآن به معناى اصطلاحى نيست بلكه منظور برخى از مباحث و علومى است كه در قرآن وجود دارد همچون بحث توحيد و نبوت و عدالت