الهادي شرح طيبة النشر في القراءات العشر
| نام کتاب | الهادی شرح طیبه النشر فی القراءات العشر.. |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | طیبه النشر فی القراءات العشر. شرح
شرح طیبه النشر فی القراءات العشر و الکشف عن علل القراءات و توجیه‌ها |
| پدیدآورندگان | محیسن، محمد سالم (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 75/56 /الف2 ط9028 |
| موضوع | ابن جزری، محمد بن محمد، ۷۵۱ - ۸۳۳ق. طیبه النشر فی القراءات العشر - نقد و تفسیر
شعر عربی - قرن 6ق. قرآن - قرائت |
| ناشر | دار الجيل |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1417 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3217AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
الهادى (شرح طيّبة النشر في القراءات العشر) تألیف محمد سالم محيسن می‌باشد.
كتاب پيرامون يكى از موضوعات مهم علوم قرآنى،يعنى مسالۀ تجويد و قراءآت نوشته شده است.
مؤلف كتاب كه يكى از قرآن‌پژوهان معاصر و از اساتيد دانشگاه مدينۀ منوره مى‌باشد، كتاب را دربارۀ شرح طيبة النشر ابن جزرى نوشته است و در حقيقت اين كتاب شرحى است بر منظومۀ ابن جزرى، كه در آن ابيات اين منظومه به صورت مبسوط شرح داده شده است.
روش مؤلف در بيان مطالب بدين‌گونه است كه:ابيات مربوط به موضوع را از كتاب ابن جزرى ذكر، آنگاه الفاظ مربوط به آن را شرح داده، قرائت‌هاى مختلف دربارۀ آن موضوع را ذكر و مثالهايى از قرآن براى آن بيان مى‌كند در ادامه نظرات خود را دربارۀ توجيه مطالب ذكر شده اعلام مى‌دارد.
در جلد اول كتاب مباحث مقدماتى را ذكر و در ادامۀ آن مباحثى همچون:ادغام، مدّ و قصر، همزه و اختلاف قاريان دربارۀ كلمات قرآن را بيان نموده است و از آنجا كه اين بحث مربوط به بررسى كل قرآن مى‌باشد لذا جلد دوم و بخشى از جلد سوم را دربارۀ اختلاف قاريان دربارۀ كلمات قرآن از سورۀ حمد تا سورۀ ناس همراه با ذكر مورد(آيه و سوره) و نام قارى كه به چه صورت قرائت نموده، اختصاص داده است.
در بخش پايانى جلد سوم، مسالۀ تكبير گفتن هنگام قرائت قرآن و امورى كه مربوط به ختم قرآن است را توضيح داده است. از آنجا كه مؤلف، تلاش نموده ابيات ابن جزرى را بخوبى شرح دهد و با توجه به ويژگيهاى آن، كتاب مى‌تواند مرجع خوبى براى علم تجويد و قرائت قرار گيرد.
ساختار
كتاب از طرف مؤلف فصل‌بندى نشده اما مطالب را در طى چند باب بيان نموده كه فهرست آن به قرار زير است:
فهرست مطالب جلد اول:
قسمتى از مطالب جلد اول كتاب به عنوان مقدمه است كه مؤلف به عنوان شرح كلام ابن جزرى بيان داشته كه عبارت است از:
چرا نام منظومه را الفيه گذاشته، فضل حاملان قرآن، فضل قراءة قرآن، اركان قراءة صحيح، ادله پيرامون نزول قرائتها، منظور از احرف سبعة، ائمۀ عشرة و راويان و سلسله اسانيد آنان تا پيامبر(ص)، طرق هشتادگانه، رموز حرفيّه، جدول رموز حرفى، رموزى كه به صورت كلمه مى‌باشند، جدول رموز كلماتى، مصطلحات ابن جزرى، حديث مربوط به مخارج حروف، جدول مربوط به مخارج حروف، صفات حروف، صفات حروفى كه ضدّ ندارد، اقسام صفات از جهت قوّت و ضعف، صفات حروف هجائيه، سخن پيرامون كيفيت قراءة قرآن، حكم ياد گرفتن تجويد، بعضى از احكام تجويد، اقسام وقف، تعريف:قطع، وقف و سكت.عناوين ابواب شامل:استعاذه، بسمله، ادغام كبير، هاء كنايه، مدّ و قصر، دو همزه در يك كلمه، دو همزه در دو كلمه، همزۀ به تنهايى، نقل حركت همزه به ساكن قبل از آن، سكت بر ساكن قبل از همزه، وقف حمزه و هشام بر همزه، ادغام صغير دربارۀ ذال كلمۀ اذ، ادغام صغير دربارۀ دال كلمۀ قد، ادغام صغير دربارۀ تاء تانيث، ادغام صغير دربارۀ لام «هل» و «بل»، حروفى كه مخارج آنها نزديك است، احكام نون ساكنه و تنوين، فتح و اماله، امالۀ هاء تانيث و ما قبل از آن، مذاهب علماء دربارۀ راءها، لام‌هاى مختلف، وقف بر آخر كلمات،
دربارۀ ياءهايى كه به ديگر كلمات اضافه مى‌شوند، دربارۀ ياءهاى زايد و دربارۀ قرائت‌هاى مختلف.
فهرست مطالب جلد دوم كتاب
مطالب اين جلد پيرامون اختلاف قرائت‌هاست كه قاريان هفت گانهكلمات قرآن را به صورتهاى مختلف قرائت نموده‌اند كه به ترتيب سوره‌ها از بقره تا ناس ذكر شده كه در اين جلد سوره‌هاى زير بحث شده:
فاتحه، بقره، آل عمران، نساء، مائده، انعام، اعراف، انفال، توبه،يونس(ع)، هود(ع)،يوسف(ع)، رعد، ابراهيم(ع)، حجر، نحل و اسراء،
فهرست مطالب جلد سوم:
بخش زيادى از مطالب اين كتاب، ادامۀ مطالب جلد دوم يعنى دربارۀ اختلاف قرائتها مى‌باشد كه از سورۀ كهف تا سورۀ ناس بيان شده است و در ادامۀ آن مطالب زير وجود دارد: تكبير (الله اكبر گفتن هنگام ختم آيات)
خاتمه:
امورى كه متعلق به ختم قرآن است در پايان كتاب مطالبى جهت اطلاع بيان شده كه عبارتند از: معرفى قبائلى كه در كتاب نام آنها ذكر شد. متن اصلى طيبة النشر في القراءات العشر شرح مختصرى از زندگى مؤلف اساتيد مؤلف و تأليفات آن
ويژگى‌ها
- در هرمبحثى كه وارد مى‌شود در ابتداء واژه‌هاى آن موضوع را از نظر لغت و اصطلاح تعريف مى‌نمايد.
- قبل از ورود به هر بحث، در ابتداء توضيح مختصرى پيرامون آن موضوع ذكر نموده آنگاه ابيات مربوطه را ذكر و سپس شرح مى‌دهد.
- براى توضيح مطالب از آيات قرآن مثالهاى متعددى را ذكر مى‌كند.
- در مقدمه اركان و شرايط قرائت صحيح را توضيح داده كه عبارت است:موافقت با لهجه‌هاى عربى، توافق با يكى از مصاحف عثمانى و سند آن صحيح باشد در ادامه مسالۀ حديث سبعة احرف را ذكر و اقوال دربارۀ آنرا بررسى نموده است.
- در جلد اول باب سوم:پيرامون ادغام كبير سخن گفته، در ابتداءادغام و اظهار را تعريف نموده آنگاه براى هركدام از قرآن آياتى را مثال مى‌زند و در ادامه شروط ادغام را توضيح مى‌دهد.
- در جلد اول از باب ششم تا يازدهم.پيرامون همزه بحث نمود.توضيح مى‌دهد كه از آنجا كه همزه از مشكل‌ترين حروف در هنگام سخن گفتن است لذا بايد پيرامون آن بحث بيشترى شود و توجه بيشترى به آن نمود و در ادامه حالتهاى مختلف همزه را در كلام توضيح مى‌دهد.
- در جلد دوم.اختلاف قرائتها دربارۀ كلمات قرآن را از سورۀ حمد تا سورۀ اسراء توضيح داده است. و براى اين منظور، ابتدا كلمۀ مورد اختلاف را ذكر سپس نام قاريانى كه دربارۀ اين كلمه قرائت مختلف دارد همراه با ادلۀ آنها ذكر كرده است.
- در جلد سوم:پس از ادامۀ مباحث جلد دوم.دربارۀ فوائد مربوط به تكبير گفتن سخن مى‌گويد و در اين‌بارۀ چند فايده را ذكر مى‌كند.
نسخه‌شناسى
كتاب 3 جلد، متن آن عربى كه جلد اول آن داراى 432 صفحه و جلد دوم آن داراى 382 صفحه و جلد سوم آن داراى 456 صفحه مى‌باشد،
پیوندها
مطالعه کتاب الهادی شرح طیبه النشر فی القراءات العشر.. در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور