تحسین و تقبیح ثعالبی
| نام کتاب | تحسین و تقبیح ثعالبی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | تحسین القبیح و تقبیح الحسن. فارسی
تحسین القبیح و تقبیح الحسن |
| پدیدآورندگان | زغول، عارف احمد (مصحح)
ثعالبی، عبدالملک بن محمد (نويسنده) ساوی، محمد بن ابی‌بكر (مترجم) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 219/7 /ث7 ث3041 |
| موضوع | اخلاق اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
خیر و شر - متون قدیمی تا قرن ۱۴ نثر فارسی - قرن 7ق. |
| ناشر | مرکز پژوهشی ميراث مکتوب |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1385 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11381AUTOMATIONCODE |
تحسين و تقبيح ثعالبى ترجمه كتاب «التحسين و التقبيح» عبدالملك ثعالبى نيشابورى (429ق) اديب و نام‌آور سده‌هاى چهارم و پنجم هجرى است كه «محمد بن ابى‌بكر على كاتب ساوى» آن رادر حدود سده هفتم هجرى براى نظام الملك به فارسى برگردانده است.
مترجم، هدف از ترجمه خود را بهره‌گيرى فارسى‌زبانان از تحسين و تقبيح ثعالبى ذكر كرده و كوشيده است با ارائه ترجمه‌اى دقيق و به شيوه تحت اللفظى خواننده را از مطالب اين اثر مهم و ارزشمند آگاه سازد.
ساختار
كتاب با مقدمه مفصلى از مصحح كتاب عارف احمد الزغول- استاد دانشگاه اردن- و مقدمه مؤلف آغاز مى‌گردد. متن كتاب داراى 80 باب در مدح و ذم اشياء و صفات مختلف است. پايان كتاب، تعليقاتى است كه به 673 شماره مى‌رسد.
گزارش محتوا
مصحح در مقدمه كتاب درباره ابومنصور ثعالبى و روزگار وى آثار و اساتيدش سخن به ميان آورده است. همچنين از روش ترجمه و نسخ كتاب مطالبى را خاطر نشان كرده است.
موضوعات كتاب گوناگونند و شامل مشغله‌هاى فكرى، فردى و دربارى مى‌باشند كه بيش از نيمى از آنها كه در مجموع 80 موضوع مى‌باشد به اخلاق مربوط مى‌شوند. ذيل هر واژه ستايش موضوع مورد بحث و سپس نكات قابل سرزنش و ذم آن آمده است. همه مآخذ قولها عربى مى‌باشند.
وى در هر بابى از كتاب، شواهد گوناگونى را از نثر، شعر، حديث شريف، قرآن كريم و كلمات قصار بزرگان، براى اثبات ديدگاه‌هاى خود آورده است.
همچنين در هر بابى از كتاب، درباره هر موضوعى كه آن را مدح كرده و از آيات و اخبار و اشعار بر آن حجت آورده است، به مذموم بودن آن صفت در برخى موارد نيز پرداخته است. در واقع هر صفت و يا چيزى را از دو ديدگاه مورد تامل قرار داده است. چنانچه خود مى‌گويد اگر از دنيا مدح نموده به خاطر اين است كه متجر الاولياء الله است و اگر ذم نموده به جهت فريبنده بودن و بى‌وفا بودن آن است.
نويسنده در بخشى از كتاب در مدح قلم كه زبان دوم است و صورت خط اگر چه در چشمها سياه مى‌آيد اما در واقع سفيدى و نور است، سخن گفته و سخنانى از ابن معز، مأمون خليفه عباسى و سايرين نقل كرده است. در مذمت خط نيز گفته است كه خط صنعت دست است و ملوك را مرتكب صنعت شدن نيكو نيست.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتداى كتاب و فهارس آيات، احاديث، كسان، جايها، كتابها، امثال و حكم و اقوال عربى، ابيات و مصراعها، واژگان و تركيبات عربى- فارسى ماخوذ از نسخه، واژگان و تركيبات عربى فارسى ماخوذ از متن، واژگان و تركيبات فارسى، و منابع و ماخذ در انتهاى اثر آمده است. اختلاف نسخ نيز در پاورقى كتاب ذكر شده است.
منابع مقاله
1- مقدمه و متن كتاب.
2- درخشانتر از فيروزه‌هاى نيشابور، انزابى نژاد، رضا، كتاب ماه ادبيات و فلسفه، ارديبشهت 1378، شماره19، صص 12-15