السنن الكبری (نسائی)
| نام کتاب | السنن الکبری |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب السنن الکبری |
| پدیدآورندگان | شمس‌الدین، احمد (گردآورنده)
بنداری، عبد الغفار سلیمان (محقق) نسائی، احمد بن علی (نويسنده) حسن، سید کسروی (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1411 هـ.ق یا 1991 م |
| کد اتوماسیون | 20842 |
«السنن الكبرى»، اثر احمد بن على نسائى (215ق-303ق)، كتابى حديثى به زبان عربى است كه توسط حسن سيد كسروى و عبدالغفار سليمان بندارى، مورد تحقيق قرار گرفته و منتشر شده است.
با توجه به اينكه «المجتبى من السنن»، خلاصه‌اى است از «السنن الكبرى» و كتاب‌شناسى آن به‌صورت كامل انجام شده است، لذا در اين مقاله به برخى از ويژگى‌هاى «السنن الكبرى» و اختلاف آن با «المجتبى» ارائه مى‌شود.
نسايى در روزگارى مى‌زيست كه پس از جامع‌نويسى، گروهى از محدثان به سنن‌نويسى (نگارش احاديث فقهى) روى آورده بودند؛ چنان‌كه پيش از او ابوداود كتاب سنن خود را نگاشت. او نخست كتاب «السنن الكبرى» را با ايده گردآورى روايات نبوى و در زمينه احكام، آداب و سنن تدوين نمود؛ اين كتاب داراى دوازده هزار روايت است، آنگاه آنان را به امير رمله عرضه داشت. امير رمله از او پرسيد «آيا همه روايات سنن صحيح است؟ نسايى پاسخ داد: در اين كتاب احاديث صحيح، حسن و رواياتى نزديك به آنها را گرد آورده‌ام» و از نسايى خواست تا تنها احاديث صحيح آن را جدا ساخته و در كتابى گرد آورد. بدين ترتيب كتاب سنن كه نام اصلى آن «السنن المجتبى» است و جزو صحاح سته بشمار مى‌رود، شكل گرفت. به «السنن المجتبى»، سنن صغير نيز مى‌گويند. كتاب «السنن الكبرى» از طريق ابن حيوة بن احمر و ابن قاسم و سنن صغير از طريق ابن سنى نقل شده است (نصيرى، على، ص288).
تفاوت‌هاى ذيل را ميان سنن كبرى و سنن صغير برشمرده‌اند:
1. 21 كتاب (فصل) از سنن كبرى در سنن مجتبى نيامده است؛
2. در سنن كبرى، طرق و متابعات احاديث انعكاس يافته است؛
3. در سنن كبرى سند و متن كامل روايات و اختلافات سندى و متنى آنها ذكر شده است؛
4. برخى از شرح‌ها و توضيحات پيرامون روايات كه در سنن مجتبى آمده در سنن كبرى نيامده است؛
5. شمارى از احاديث سنن مجتبى در سنن كبرى ذكر نشده است (همان، ص288 و 289).
ويژگى‌هاى سنن نسايى:
شيوه نسايى در سرتاسر كتاب جز در مواردى اندك، چنين است كه پس از ذكر عنوان باب، روايات هر باب را با عبارت: «أخبرنا» يا «أخبرني» و ذكر اسناد منعكس مى‌سازد و در مواردى محدود درباره ضعف سندى يا متنى آنها سخن مى‌گويد (ر.ك: همان، ص290).
گاه نيز نسايى بسان يك فقيه، راهكارهاى عملى خارج از چهارچوب روايات را متعرض شده است؛ چنان‌كه در كتاب مزارعه، چگونگى تنظيم مزارعه‌نامه را آورده و در باب مكاتبه و تدبير غلامان و كنيزان نيز اين كار را انجام داده است (همان، ص291).
حافظ ابوالفضل بن طاهر مى‌گويد: احاديث كتاب سنن ابن داود و سنن نسايى بر سه قسم است:
1. احاديث صحيحى كه در صحيحين آمده است؛
2. احاديث صحيح با شرط بخارى و مسلم؛
3. احاديثى كه قطع به صحت آنها ندارند، اما مورد احتجاج همگان است» (همان، ص289).
در ابتداى كتاب، مقدمه محقق، مشتمل بر جايگاه كتاب، فرق السنن الكبرى و المجتبى من السنن، اقوال علما درباره كتاب، نسخى كه در تحقيق كتاب مورد استفاده قرار گرفته است، زندگى‌نامه مؤلف و چندين تصوير از نسخ خطى كه در تحقيق مورد استفاده قرار گرفته، آمده است. در پايان هر جلد نيز فهرست محتويات كتاب آمده است.
پاورقى‌هاى كتاب به بررسى سند احاديث متن اختصاص يافته است؛ علاوه بر آن محققين در پاورقى‌ها از رموزى استفاده كرده‌اند كه توضيح آنها در ابتداى كتاب آمده است. اين رموز و توضيح آنها چنين است:
غ: المغربية؛
ز أو ص: الأزهرية؛
ت: التركية؛
ش: تحفة الأشراف؛
س: السنن الصغرى؛
ج: الجامعية الإسلامية (ر.ك: مقدمه كتاب، ج1، ص57).
منابع مقاله
1. مقدمه كتاب.
2. نصيرى، على، «آشنايى با جوامع حديثى شيعه و اهل سنت»، انتشارات جامعة المصطفى العالمية، قم، چاپ دوم، 1388ش.
پیوندها