الحدود (النیشابوری المقری)
| نام کتاب | الحدود |
|---|---|
| نام‌های دیگر کتاب | المعجم الموضوعی للمصطلحات الکلامیه |
| پدیدآورندگان | نیشابوری، محمد بن حسن (نويسنده)
سبحانی تبریزی، جعفر (زير نظر) یزدی مطلق، محمود (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 200/2 /ن9ح4 |
| موضوع | کلام شیعه امامیه - اصطلاحها و تعبیرها |
| ناشر | مؤسسة الإمام الصادق(علیه‌السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1414 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1103AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
الحدود يا كتاب المعجم الموضوعي للمصطلحات الكلاميّة توسط شيخ قطب‌الدين ابى جعفر محمد بن الحسن النيسابورى المقرى از علماء قرن ششم هجرى، املاء شده است.
الحدود، در بيان تعريف و اصطلاحات علم كلام است كه جهت استفادۀ طالبان علم كلام و اصول عقائد نگاشته شده است، در اين زمينه كتابهاى زيادى نوشته شده است امّا اين كتاب از جامعيت و وسعت بيشترى نسبت به ساير كتب در اين زمينه برخوردار است كه داراى فوائد لغويّه و فلسفيّه و اصوليّه و همچنين فقهيّه مى‌باشد.
مؤلف كتاب بيان مى‌دارد زمانيكه رغبت شاگردان خود را در علم اصول وافر ديدم و متوجه شدم همّت آنان صادق است، اراده كردم مختصرى بنويسم كه شامل حدود اشياء باشد و متضمن احوال معلومات بر وجه ايجاز و اختصار باشد تا بتوانند توسط آن در اين فن شروع به كار كنند، وعدۀ اين كار را به آنها دادم تا اينكه يكى از بزرگان مرا أمر به اين كار نمود لذا أمرش را امتثال نمودم.
ساختار
كتاب از دو مقدمه و 9 فصل تشكيل شده است.
گزارش محتوا
مؤلف در مقدمۀ كتاب خود به شرح الفاظى چون العلوم، الصفات، العدوم، الموجود... پرداخته. در فصل اول كتاب سخن از احكام و جواهر به ميان آورده در فصل دوم كتاب خويش از اقسام اعراض و احوال آنها بحث كرده است. فصل سوم كتاب در تعريف اشيائى است كه مخاطب آنها را اتخاذ مى‌كند چون: الخطاب، النطق، الصياح و... در فصل چهارم شروع به تعريف داخل در بحث ألم و لذّت كرده است. فصل پنجم در بيان اوصاف جمله‌ها و معانى آنهاست.
فصل ششم كتاب الحدود دربارۀ تعاريفى است كه تحت افعال مى‌باشد مثل مطلق الفعل، حسن و قبح و واجب و اقسامش، بدعت، الذنب و... فصل هفتم در استحقاق و اقسامش است. فصل هشتم در بيان داخلى تحت العلوم و الاعتقادات است و فصل نهم در دربارۀ آنچه كه مراعاتش در حدود و تعاريف واجب است، مى‌باشد
كتاب حاضر با مقدمه‌اى از استاد جعفر سبحانى رئيس موسسه امام الصادق(ع) در قم به عنوان اشراف بر اين عمل، نوشته شده است. محقق اين كتاب دكتر محمود يزدى مطلق(فاضل) مى‌باشد بعد از مقدمۀ آيت‌الله .سبحانى مقدمه‌اى دربارۀ خود اين كتاب و مؤلفش نوشته است و مقدارى به موضوع اين كتاب پرداخته، سپس از اقوال علماء دربارۀ مؤلف سخن به ميان آورده. بعد از آن فهرست موضوعات كتاب را با تفصيل بيان كرده است و بعد از آن اصل كتاب به چاپ درآمده است.
در آخر كتاب تمام اصطلاحات كلامى كه در اين كتاب ذكر شده به صورت فهرست هجائى مصطلحات كلامى ياد شده. آقاى دكتر محمود يزدى بعد از اين فهرست، فهرست آيات قرآنى برطبق ترتيب سوره‌هاى قرآنى را يادآور شده‌اند. سپس فهرست اعلام ياد شده در كتاب و بعد از آن فرقه‌هايى كه در اين كتاب، نام آنها آورده شده به ترتيب نوشته و در پايان اسماء كتب ذكر شده در اين كتاب را فهرست كرده است.
معرفى نسخه
اين نسخه چاپى بوده است كه چاپ اول آن توسط مؤسسه امام صادق در شهر قم چاپ شده و توزيع آن توسط مكتبة التوحيد بوده. تاريخ چاپ آن به سال 1414 هجرى قمرى برمى‌گردد. تحقيق و تصحيح اين كتاب توسط دكترمحمود يزدى (فاضل) مى‌باشد
كه پاورقى‌ها و فهرست‌هايى به آخر كتاب اضافه كرده‌اند. فهرستهاى كتاب در بخش ساختار كتاب ذكر شد.
منابع مقاله
برگرفته از مقدمۀ استاد سبحانى، محمود يزدى و خود مؤلف، از كتاب الحدود