چهل حدیث حج
| نام کتاب | چهل حدیث حج |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | انصاریان، حسین (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 143/9 /الف8چ9 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 14
اربعینات - قرن 14 حج |
| ناشر | مشعر |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1374 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12803AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
چهل حديث حج، اثر حسين انصاريان (متولد خوانسار، 1323ش) است كه نويسنده در آن، تعدادى از روايات اهل‌بيت عصمت و طهارت(ع) را در زمينه حكمت‌ها و اسرار مناسك و آداب فريضه بزرگ الهى حج به‌صورت تحليلى توضيح داده است.
ساختار
كتاب حاضر، از مقدمه نويسنده و متن اصلى تشكيل شده است.
نويسنده محترم در كتاب حاضر، احاديث را شماره‌گذارى كرده و تعداد چهل حديث را شرح داده است.
روش نويسنده در اين اثر، استنادى و تحليلى است و گرايش موعظه‌اى، اخلاقى و عرفانى بر آن غلبه دارد.
گزارش محتوا
برخى از نكات جالب و آموزنده اين اثر عبارت است از:
- در مقدمه نويسنده چنين آمده است: «... براى بيان مسائل ظاهر و باطن حج، آيات فراوانى در كتاب حق آمده و روايات بسيار مهمى در معتبرترين كتب حديث ضبط شده است. از آنجا كه فرصت زائر در زمان حج، اندك و ظرفيت قلبى و معنوى بسيارى از مسافران راه عشق، محدود است و كسى را وقت مطالعه و دقت در آن همه آيه و روايت نيست، بعثه مقام معظم رهبرى، از اينجانب درخواست كرد تا چهل حديث در رابطه با اين حقيقت عرشى و معنوى بنويسم و توضيح بدهم تا مسافران راه حق و فضيلت و مسير عشق و معرفت بيش از پيش با برنامه‌هاى باطنى و اخلاقى و عرفانى حج آشنا شوند...»[۱]
- حيات بدون دعا، زندگى منهاى اشك و زارى، حيات جمادى است. نياز انسان به دعا نيازى مبرم و احتياجش به گريه و زارى در پيشگاه حق احتياجى طبيعى است.
گريه بر هر درد بى‌درمان دواست چشم گريان چشمه فيض خداست تا نگريد طفل كى نوشد لبن تا نگريد ابر كى رويد چمن تا نگريد طفلك حلوافروش ديگ بخشايش نمى‌آيد به جوش - آن‌كه نسبت به دعا كبر ورزد، آن‌كه احساس نياز به دعا نكند، آن‌كه خود را محتاج به انابه و تضرع نداند، از گروه مستكبران و به فرموده كتاب حق، مستحق عذاب الهى است...[۲]
- جمله عرشى و ملكوتىِ «دنيا مزرعه آخرت است» از رسول الهى، معروف و مشهور مى‌باشد. آرى آخرتِ آباد، ثمره دنياى حلال و معادِ پاك ميوه مال حلال و عمل صالح و اخلاق حسنه است... حضرت باقر(ع) فرمود: آن‌كه از چهار طريق مال و ثروت به دست آورد، چهار عمل از او پذيرفته نخواهد شد؛ آن‌كه از طريق غش در معامله و ربا و خيانت و سرقت كسب مال كند، زكات و صدقه و حج و عمره او در پيشگاه حق قبول نمى‌شود و نيز فرمود: خداوند حج و عمره‌اى كه مخارجش از مال حرام تأمين شده نمى‌پذيرد[۳]
- حِجر اسماعيل كه در دامن بيت و داخل مطاف است، محل زندگى هاجر، آن انسان والا و كم‌نظير و جايگاه زندگى اسماعيل، آن نمونه اعلاى انسانيت و اقامه‌كننده نماز و اداكننده زكات و وفادار به پيمان و آن شخصيتى است كه خداوند عزيز در قرآن مجيد، او را «صادق الوعد» ستوده و نسبت به او اعلام رضايت فرموده است؛ آن بزرگ‌پيامبرى كه زن و فرزند را به نماز و عبادت خدا دعوت مى‌كرد و در كنار بيت زندگى را به عبادت و مناجات و خدمت به مردم منطقه و تربيت عباد حق مى‌گذراند. حجر اسماعيل، بنا بر مشهور، مدفن عده‌اى از انبيا و سفراى حق و محل دفن هاجر و اسماعيل است. امامان شيعه در آن محل به عبادت و مناجات با قاضى‌الحاجات مى‌پرداختند و به دعا و راز و نياز در آن مكان شريف اصرار داشتند... على بن مزيد مى‌گويد: «امام جعفر صادق(ع)|حضرت صادق(ع)]] را در حجر اسماعيل زير ناودان ديدم كه متوجه بيت بود و دو دست به دعا برداشته، به محضر حق عرضه مى‌داشت: الهى به ناتوانيم و اندك چاره‌ام رحم كن. الهى رحمت دنيا و آخرتت را بر من نازل فرما و از روزى واسعت بر من زياد گردان و شر فاسقان جن و انس را و فاسقان عرب و عجم را از من دور كن. خدايا روزيم را وسعت ده و بر من تنگ مگير. الهى به من رحمت آور و مرا عذاب مكن. از من راضى شو و بر من غضب منما. به‌حقيقت كه شنونده دعايى و نزديكى و اجابت‌كننده خواسته بندگانى[۴]
- انسان جامع همه استعدادهاست. قواى روحانى و ملكوتى، در حدى كه انسان را به عالى‌ترين مدارج كمال برساند، در انسان قرار داده شده. ظرف رسيدن به كمالات و حقايق همين دنيايى است كه انسان در آن زندگى مى‌كند و زندگى دنيا همراه با تبعاتى همانند جسم، غريزه، شهوت، خوردن و آشاميدن و پوشيدن و كسب و كار و تجارت و كوشش است. رابطه انسان با اين امور نبايد بى‌حدومرز باشد. اگر راه شكم و شهوت بدون مرز و حد باشد، انسان به‌تدريج محكوم اين دو برنامه شده و از وجود او موجودى تبهكار و آلوده و ستمگر ساخته خواهد شد. راه جلوگيرى از بى‌حدومرز شدن شكم و شهوت فقط و فقط عبادت است؛ آن‌هم عبادتى كه وحى آن را نظام داده است... بينايان راه فرموده‌اند: «بدان كه مقصود اصلى از آفرينش انسان معرفت حق و رسيدن به عشق او و مأنوس شدن با حضرت اوست»... حضرت رضا(ع)فرمود: «امام جعفر صادق(ع)|حضرت صادق(ع)]] فرمود: چون زائر از پس اتمام برنامه‌هاى منا كوچ كند، ملكى دستش را بين دو شانه او گذارد و به او گويد زندگى را از سر بگير!»[۵]
- ثواب عهده‌دار امور زائر در نبود زائر: قال علي بن الحسين(ع): «من خلف حاجاً في أهله و ماله كان له كأجره حتى كأنه يستلم الأحجار»؛ حضرت سجاد(ع) فرمود: «آن‌كه در وطن، در نبود زائر، عهده‌دار امور خانوادگى و مالى حاجى شود، اجرش مانند اجر حاجى است و حتى مانند اين است كه خود او به زيارت رفته باشد»[۶]
وضعيت كتاب
براى كتاب حاضر، فقط فهرست تفصيلى مطالب در پايان آن ذكر شده، ولى متأسفانه فهرست‌هاى فنى و حتى فهرست منابع نيز فراهم نشده است.
اين اثر، مستند است و نويسنده، ارجاعات و استناداتش را به‌صورت پاورقى آورده است.
با تأسف نويسنده محترم، مشخصات و زمان و مكان و چگونگى‌هاى نگارش اثر حاضر را روشن نكرده و به همين جهت، بسيارى از پرسش‌ها در مورد پيدايش اين كتاب بى‌پاسخ مانده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.