إيضاح المقاصد في حل معضلات كتاب الشواهد
إيضاح المقاصد في حل معضلات كتاب الشواهد، شرح جواد مصلح (متوفی 1419ق)، بر کتاب «الشواهد الربوبية في المناهج السلوكية» اثر ملاصدراست که به اهتمام نجفقلی حبیبی تصحیح شده است. وی همچنین بر این اثر مقدمه نوشته است.
| نام کتاب | إيضاح المقاصد في حل معضلات كتاب الشواهد |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الشواهد الربوبيه في المناهج السلوکيه. شرح |
| پدیدآورندگان | مصلح، جواد (نويسنده)
حبيبي، نجفقلي (گردآورنده) |
| زبان | فارسي عربي |
| کد کنگره | BBR 1100 /آ4م6 |
| موضوع | صدر الدين شيرازي، محمد بن ابراهيم، ??? - ????ق. الشواهد الربوبيه في مناهج السلوکيه - نقد و تفسير
فلسفه اسلامي - متون قديمي تا قرن 14 معاد نبوت |
| ناشر | موسسه پژوهشي حکمت و فلسفه ايران |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | مجلد1: 1385ش , |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE24225AUTOMATIONCODE |
کتاب با ذکر شرح حال و آثار استاد جواد مصلح آغاز شده است. در بخشی از این مقدمه در رابطه با تعداد تعلیقههای کتاب چنین میخوانیم: تعداد تعلیقهها، بر اساس نسخه اصل، 1606 فقره است که با توجه به اشتباهاتی که رخ داده و اعدادی بهعنوان مکرر قید شده و مثلاً در یک مورد به اشتباه ده شماره از «1100 یکباره به 1110» اضافه محاسبه گردیده است، در نهایت پس از انجام اصلاحات، تعداد تعلیقهها به 1599 فقره رسیده است[۱].
شارح بیش از هر چیز ضمن توجه به تعلیقات حکیم سبزواری، به حل معضلات متن اهتمام داشته است؛ بااینحال در موارد متعددی نظر خود را نیز نسبت به اصل مسئله بیان کرده است. گاه نیز مفهوم عبارت ملاصدرا را بر اساس بیان حکیم سبزواری درست نیافته، ضمن نقل کلام حکیم سبزواری – که معمولاً به بزرگی از او یاد میکند - فهم خود را از عبارت با تعابیر «أقول» یا «عندي» توضیح میدهد. گاه به اختلاف نسخ و اختلاف فهم ناشی از آن توجه کرده و نظر خود را با انتخاب نسخه درست بیان کرده است. در موارد متعددی با تبیین روابط اجزای عبارات متن و مشخص کردن موقعیت نحوی کلمات، مثل تعیین مبتدا و خبر و یا فعل و فاعل یا مرجع ضمیر، پیچیدگی متن را حل میکند. وی به برخی از رسائل خود بدون ذکر نام اشاره میکند[۲].
فعالیتهای مصحح در رابطه با تصحیح عبارت است از: «سجاوندی و اعمال قواعد نقطهگذاری؛ تصحیح غلطهای تایپی (که از چشم استاد [جواد مصلح] پنهان مانده بود و البته فقط برخی از اختلافات در جای خود در پاورقی با نقل عبارت «نسخه اصل» مشخص شده است)؛ اصلاح املای بعضی از کلمات به شیوه جدید، مثلاً «حیوة» بهصورت «حیاة»؛ کتابت همزه قطع «ا»، بهصورت «أ» یا «إ»؛ اعرابگذاری کلمات در مواقع لزوم؛ رعایت قواعد تطبیق مذکر و مؤنث در اجزای فعل و فاعل که معمولاً کمتر مورد توجه قدمای عربینویس ایرانی است (البته این اصلاح در تمام موارد صورت نگرفته است و اغلب در پاورقی به این اختلاف متن و نسخه اصل اشاره نشده است)؛ ذکر نام سوره و شماره آیه در پاورقی؛ جایگزینی سه نقطه برای علامت اختصاری «الخ». در برخی موارد نیز با مراجعه به تعلیقه حکیم سبزواری چاپشده در آخر «الشواهد الربوبية»، تصحیح استاد سید جلالالدین آشتیانی، اغلاط متن تصحیح شده است. محل عبارات متن قبل از «قوله» با علامت «ص» برای صفحه و «س» برای سطر بر اساس دو تصحیح مشخص شده است که با علامت «/» از یکدیگر تفکیک شده است[۳].
همچنین بهلحاظ محدودیت وقت و ضرورت تسریع در آمادهسازی متن، از تتبع برای یافتن و نقل مآخذ مطالب منقول در تعلیقه، مثل برخی احادیث و کلمات منقول از متقدمین، از جمله ابن سینا و فخر رازی و امثال آنان خودداری شده است؛ بهعلاوه شاید این قبیل دقتهای علمی در مورد متون اصلی، نسبت به تعلیقات از اهمیت بیشتری برخوردار باشد[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه مصحح.