منطق المشرقيين و القصيدة المزدوجة في المنطق
منطق المشرقيين، نوشته شيخ الرئيس، به زبان عربى و در مورد پاره‌اى از مباحث منطقى مى‌باشد. بوعلى، در صدد بوده كه در قبال يونانيان كه غربى بوده‌اند، حكمت مردم مشرق زمين را تنظيم و تكميل نمايد؛ از اين رو دست به تصنيف كتابى زد در حكمت؛ به معناى عامش(شامل منطق، الهيات، طبیعیات، رياضيات، اخلاق و سياست) و در آن نقاط ضعف فلسفه يونانى و نقاط قوت فلسفه شرقى را بيان نمود. تاريخ تأليف اين كتاب، حدودا بين سال‌هاى 414 تا 417ق، بوده است.
| نام کتاب | منطق المشرقیین و القصیدة المزدوجة فی المنطق |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BC 66 /ع4الف2 |
| موضوع | منطق - متون قدیمی تا قرن 14
شعر عربی - قرن 5ق. ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370 - 428ق. - سرگذشت نامه |
| ناشر | کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1364 هـ.ش یا 1405 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1829AUTOMATIONCODE |
ساختار
كتاب، در باره مباحث منطق است، ولى ناتمام مى‌باشد، بر اساس تنظيمى كه ابن سينا در اين كتاب دارد، بحث‌هاى باب تصورات به اتمام رسيده و بحث‌هاى باب قضايا از ابتداء تا بحث تناقض، ادامه يافته است.
گزارش محتوا
بوعلى، پس از بيان انگبزه خويش از تأليف اين كتاب و اهميت آن، به شرح مطالب زير مى‌پردازد: ذكر علوم و تقسيم اوليه آنها به علومى كه احكامشان موقت است و علومى كه احكامشان همه گاهى است و تقسيم اين دسته، به اصلى و فرعى و تقسيم علوم اصلى، به نظرى و عملى و تقسيم هر كدام، به اقسامى؛ مقدمات تصور؛ لفظ مفرد و معناى مفرد؛ كلى و جزيى؛ معناى حمل كردن چيزى بر چيزى و شرط آن؛ اقسام دلالت لفظ بر معنا؛ انواع دلالت محمول بر موضوع؛ انواع دلالت بر ماهيت؛ مقومات شىء؛ لازمات شىء؛ عوارض غير لازمه؛ لاحق عام و خاص؛ انواع تركيب معنى‌هايى كه در عموم و خصوص مختلفند؛ تركيب حالات محمولات با يك‌ديگر؛ انواع تعريف؛ حد؛ امتحان محمول؛ امتحان عام؛ امتحان ذاتى مقوم؛ امتحان عرضى؛ امتحان جنس؛ امتحان فصل؛ امتحان خاصه مطلقه؛ تعريف اسم و كلمه و ادات و قول؛ انواع قضايا؛ تحقيق موضوع در قضيه حمليه؛ تحقيق محمول در قضيه حمليه؛ تحقيق اجزاى قضيه حمليه؛ تحقيق ايجاب حملى؛ تحقيق سلب حملى؛ تحقيق كلى موجب در حمليات؛ تحقيق كلى سالب در حمليات؛ موجبه جزييه و سالبه جزييه؛ زوايدى كه به قضايا ملحق مى‌شوند؛ تحقيق مقدمه مطلقه؛ تحقيق مقدمه ممكنه؛ تناقض؛ نقيض مطلقه عامه‌اى كه موجبه كليه باشد؛ نقيض مطلقه لازمه‌اى كه موجبه كليه باشد و...
وضعيت كتاب
كتاب منطق المشرقيين، در سال 1289ش، برابر با 1910م، همراه با كتاب ديگرى در منطق، به قلم شيخ الرئيس و به صورت نظم با نام «القصيدة المزدوجة»، در قاهره چاپ شده و بعدا توسط كتاب‌خانه آیت‌الله نجفى مرعشى، تجديد چاپ گرديده است.
البته اين كتاب، ناقص است و فقط شامل بحث‌هاى تصورات و بحث‌هاى قضايا تا بحث نقيض مى‌باشد.
پیوندها
مطالعه کتاب منطق المشرقیین و القصیدة المزدوجة فی المنطق در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور