تقريب المعارف
| نام کتاب | تقریب المعارف |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم (نويسنده)
تبریزیان، فارس (مصحح) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 209/7 /الف2ت7 1375 |
| موضوع | کلام شیعه امامیه - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | محقق |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 1375 هـ.ش یا 1417 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1448AUTOMATIONCODE |
تقريب المعارف، به زبان عربى و در موضوع اصول اعتقادات، نوشته ابوالصلاح حلبى، شيخ تقى‌الدين بن نجم‌الدين بن عبيد الله بن عبدالله بن محمد حلبى(347 - 447ق) است.
اين كتاب، از منابع معتبر كلامى است كه بسيار مورد توجه علماى شيعه قرار گرفته است. علامه مجلسى، اين كتاب را كتابى مناسب در عقايد و داراى رواياتى جالب توجه مى‌داند و در كتاب بحار الأنوار بسيار به آن استناد كرده است.
شيخ حر عاملى نيز اين كتاب را كتابى خوب و ارزش‌مند مى‌داند و آن را از مصادر كتاب خود، «إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات» شمرده است.
علامه شوشترى در كتاب «كشف القناع في حجية الإجماع»، به اين كتاب استناد كرده و در كتاب «قاموس الرجال»، اين كتاب را در نهايت خوبى دانسته است.
ساختار
كتاب «تقريب المعارف»، كتابى استدلالى و برهانى است كه در چهار قسم تنظيم شده و مؤلف شيوه‌اى منطقى را براى بحث در هر يك از موضوعات كتاب به كار گرفته است.
گزارش محتوا
كتاب، شامل مباحث توحيد، عدل، نبوت، امامت و بحثى درباره امام زمان(عج) است.
در آغاز مبحث توحيد، مسئله لزوم شناخت و معرفت مطرح شده و سپس به حدوث اجسام اشاره شده و صفات خداوند متعال مورد بحث قرار گرفته است.
در مبحث عدل، به حسن و قبح و قدرت خداوند بر قبيح و انجام ندادن آن، جبر و اختيار، حقيقت تكليف و صفات مكلف و قاعده لطف اشاره دارد.
در مبحث نبوت، مسئله لزوم انتخاب رهبر از طرف خداوند و اينكه پيامبر آگاه‌ترين مردم نسبت به امور سياسى است و راه‌هاى شناخت پيامبر، عصمت و معجزات پيامبر اسلام، مانند قرآن مطرح شده است.
در مبحث امامت، به مسئله عصمت امام، معجزات ائمه(ع)، نص بر امامت، آيات و نصوص دال بر امامت حضرت على(ع)، مخالفت‌هاى آن حضرت با خلفاى سه‌گانه، انگيزه بيعت آن حضرت با آنها، علت پذيرفتن شورا و معايب خلفاى سه‌گانه و... اشاره شده است.
در بحث مربوط به امام زمان(عج) با دليل‌هاى عقلى و نقلى بر امامت آن حضرت، انگيزه غيبت و طول عمر آن حضرت، استدلال شده و نمونه‌هايى از انسان‌هايى كه عمر طولانى داشته‌اند ذكر شده است.
نكته
بخشى از اين كتاب به چاپ نرسيده كه شامل معايب خلفاى سه‌گانه است، مانند:
1. مطالبى كه از صحابه روايت شده و تصريح در مذمت سه خليفه نخستين دارد و هم‌چنين اعترافات آنها در هنگام مرگ كه شامل هشتاد روايت است.
2. سخنان حضرت على(ع) و برخى از صحابه و تابعين و عايشه درباره عثمان.
3. خون‌خواهى عثمان توسط طلحه و زبير، عايشه، معاويه و عمرو عاص و بحثى درباره آن.
4. نبودن ويژگى‌هاى امامت در سه خليفه نخستين و مطاعن آنها.
5. ردّ ادله مخالفين.
وضعيت كتاب
كتاب حاضر را حضرت آیت‌الله رضا استادى، تصحيح و تحقيق كرده و بر آن مقدمه و تعليقه زده است.
اين چاپ از روى نسخه‌اى كه در كتاب‌خانه حضرت آیت‌الله نجفى مرعشى است، تحقيق و تصحيح شده است.
در مقدمه اين چاپ، زندگى‌نامه مؤلف و معرفى كتاب آمده است.
نسخه‌شناسى
1. نسخه‌اى در كتاب‌خانه حضرت آیت‌الله نجفى مرعشى كه تاريخ نگارش آن قرن يازدهم هجرى است.