رسائل فارسی
| نام کتاب | رسائل فارسی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | لاهیجی، حسن بن عبدالرزاق (نويسنده)
صدرایی خویی، علی (مصحح) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 211 /ل2ر5 |
| موضوع | اخلاق اسلامی - قرن 11ق.
فقه جعفری - قرن 11ق. کلام شیعه امامیه - قرن 11ق. |
| ناشر | مرکز فرهنگی نشر قبله |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1375 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1219AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
اين كتاب؛ مشتمل است بر شش رساله، از رسائل فارسى ميرزا حسن لاهيجى كه در موضوع كلام، حكمت و فقه نگاشته شده است.
رساله‌هايى كه در اين مجموعه آمده، عبارتند از: رسالۀ آئينۀ حكمت، رسالۀ اصول دين، رسالۀ تزكية الصحبة يا تأليف المحبة، رسالۀ در مكنون، رسالۀ سر مخزون يا اثبات الرجعة و رسالۀ هدية المسافر.
ساختار و گزارش محتوا
1- رسالۀ آئينۀ حكمت:
اين كتاب را مؤلف در قضاوت بين حكماء و مخالفين آنها نوشته است و در واقع، رد ايرادات مخالفين حكمت مى‌باشد.
اين كتاب از يك مقدمه و سه باب تشكيل يافته است.
مؤلف در مقدمه علت نگارش كتاب را بيان كرده و دغدغۀ بعضى از اهل دين را در مورد حكمت و تعليم و تعلم آن بى‌مورد مى‌داند.
باب اول: در اين باب مؤلف حكمت را تعريف و فضيلت آن را بيان مى‌نمايد.
باب دوم: در اين باب مؤلف بعضى از مسائل حكمى را شرح داده و پس از بيان شواهد قرآنى و روايى آنها، موافقت حكمت را با قرآن و روايات اثبات مى‌نمايد.مسائلى كه در اين بخش آمده، عبارتند از: عينيت وجود واجب الوجود، صفات او، علم او، علم خداوند به جزئيات، اراده و اختيار خداوند، غايت فعل او، حدوث و قدم عالم، احوال مجردات، معجزات و معاد، كه مجموعا در 10 فصل مورد بحث واقع شده است.
باب سوم: در اين باب مؤلف اخبار اهل بيت(ع) را كه صراحتا يا تلويحا دلالت بر فضيلت و مدح حكمت شده است، طى 2 فصل بيان مى‌كند.
معرفى اجمالى
كتاب اصول دين يا اصول خمسه و خوف و رجاء در اثبات اصول خمسۀ شيعه؛ يعنى توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد مى‌باشد.
در اين كتاب مؤلف با استفاده از براهين عقلى و دلائل نقلى و اخبار اهل بيت اصول پنج‌گانۀ شيعه را اثبات مى‌نمايد.
ساختار و گزارش محتوا
اين كتاب از پنج فصل تشكيل يافته كه عبارتند از:
1-توحيد: در اين فصل مؤلف توحيد را تعريف نموده و وجود حضرت حق جل جلاله را روشن‌تر از آن دانسته كه نياز به اقامۀ دليل باشد.
2-عدل: در اين فصل عدل را تعريف نموده و مراد شيعه را از عدل الهى بيان مى‌نمايد.
3-نبوت: در اين فصل نبوت را تعريف نموده، خاتميت پيامبر(ص) را بيان و به معجزات آن حضرت اشاره نموده است.
4-امامت: در اين فصل مؤلف ابتداء امامت را تعريف كرده، سپس مفصل‌تر از فصول قبل به اثبات امامت ائمۀ اثنی‌عشر مى‌پردازد.
5-معاد: در اين فصل مؤلف معاد را تعريف نموده و از سكرات موت، قبور، برزخ تا قيامت، روز قيامت، صفات دوزخ، احوال اهل دوزخ، صفات بهشت و حال اهل بهشت بحث مى‌كند.
اين كتاب براى عموم مردم نوشته شده است و در بحث‌هاى توحيد، عدل و نبوت اختصار فقط اين اصول را تعريف نموده و براهينى در اثبات آنها ذكر نكرده است.تنها در بحث امامت به چند دليل نقلى جهت اثبات امامت اميرالمومنين(ع) اشاره نموده است.
قسمت پنجم كتاب؛ يعنى فصل معاد، از لحاظ حجم برابر است با چهار فصل قبل.
مؤلف در اين فصل مطالب را مفصل‌تر از فصل‌هاى قبل بيان نموده است.
كتاب تزكية الصحبة يا تأليف المحبة، در بيان رذيلۀ غيبت و كيفيت علاج آن مى‌باشد.
درّ مكنون يا شبهۀ معترضين، رساله‌اى است در ردّ آراء اهل سنت و ايراد آنها بر شيعه كه قائلند تقاعد حضرت اميرالمومنين(ع) از حرب خلفاى ثلاثه، براى تقيه بود و اينكه اگر تقيه حق است، چرا امام حسين(ع) تقيه ننمودند.
ساختار كتاب: مؤلف در اين رساله به دو گونه مبنايى و بنايى ايرادات اهل سنت را پاسخ مى‌دهد.
او قائل است، اگر عصمت ثابت شد، هر كارى كه به ظاهر منافى آن باشد، حتما مصلحتى دارد. در جواب دوم كه به صورت اجمالى و تفصيلى مطرح مى‌كند، علت تقيه كردن اميرالمومنين(ع) و تقيه نكردن امام حسين(ع) را توضيح مى‌دهد.
لاهيجى رسالۀ سرّ مخزون يا اثبات الرجعة را به درخواست يكى از امراء زمان صفويه در اثبات رجعت اهل بيت(ع) در زمان ظهور حضرت حجة بن حسن عسکرى(عج)نوشته است.
ساختار و گزارش محتوا
اين رساله از يك مقدمه در تعريف رجعت و اختلافى كه در وقوع آن است و چهار فصل تشكيل يافته است.
فصل اول در اثبات وقوع اصل رجعت است. مؤلف با استفاده از ادلۀ شرعى(آيات و روايت) وقوع رجعت را اثبات مى‌كند.
در فصل دوم، مؤلف اشخاص و يا گروه‌هايى كه از انبياء و اولياء و ديگر مردمان رجعت مى‌كنند را با ادلۀ نقلى بيان مى‌كنند.
فصل سوم اين كتاب، به بيان مدت دولت اهل رجعت اختصاص يافته است. مؤلف روايات متخالفى كه در اين باب ذكر شده را، بيان كرده و آنها را جمع مى‌نمايد.
فصل چهارم و بخش پايانى كتاب، از كيفيت رجعت و اين كه آيا رجعت به بدن مادى است يا به بدن مثالى، بحث نموده است.
مؤلف در اكثر ابواب اين رساله، بيش از آن كه از ادلۀ عقلى در اثبات و رد استفاده كند، از ادلۀ نقلى؛ مانند اخبار و اجماع استفاده نموده است.
مدعاى ايشان در اكثر موارد موافق ظاهر اخبار است، به طورى كه رجعت با بدن مثالى را نفى و قائل به رجعت با بدن عنصرى است كه از ظاهر اخبار مستفاد است.
اين رساله در بيان اقسام و احوال مسافر و احكام او مى‌باشد.
نسخه شناسى
اين مجموعۀ 339 صفحه‌اى با تصحيح و تحقيق آقاى على صدرايى خويى در سال 1375ش توسط دفتر نشر ميراث مكتوب و مركز فرهنگى نشر قبله در تهران در قطع وزيرى به چاپ رسيده است.
اين كتاب مقدمه‌اى در شرح حال مؤلف و معرفى اجمالى رساله، فهرست مطالب، فهرست آيات، احاديث، اشخاص، كتاب‌ها و مكان‌ها را به همراه دارد.