التشيع و التحول في العصر الصفوي
| نام کتاب | التشيع و التحول في العصر الصفوي |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ترنر، کالين (نويسنده)
حب‌الله، حیدر (مقدمه‌نويس ) عبدالساتر، حسين علي (مترجم) |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | BP 239 /ت4ت5 |
| موضوع | ايران - تاريخ - صفويان، 907 - 1148ق.
تفکر ديني - ايران - قرن 10 - 12ق. شيعه - ايران - تاريخ - قرن 10 - 12ق. شيعه - عقايد مجلسي، محمد باقر بن محمد تقي، 1037 - 1111ق. - نقد و تفسير |
| ناشر | الجمل |
| مکان نشر | آلمان - کلن
عراق - بغداد |
| سال نشر | مجلد1: 2008م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE14383AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
التشيع و التحول في العصر الصفوي ترجمه اثری از کالین ترنر با نام «Islam without allah? The rise of religious externalism in safavid iran»، پژوهشی است پیرامون مذهب تشیع در دوران صفویه که توسط حسین علی عبدالساتر به عربی ترجمه شده است.
ساختار
کتاب با دو مقدمه از شیخ حیدر حب‌الله و مترجم آغاز و مطالب در شش فصل، تنظیم شده است.
نویسنده در ابتدا به بررسی دو مفهوم ایمان و اسلام پرداخته، سپس ضمن بحث پیرامون جایگاه دین در قرون‌وسطی در ایران و ظهور صفویان و چگونگی تحکیم قدرت دولت صفوی و ارتباط آن با تصوف و شیعه امامیه، به بررسی شخصیت علمی و اجتماعی علامه مجلسی پرداخته و درنهایت عقیده انتظار و رجعت در شیعه را مورد مطالعه قرار داده است.
گزارش محتوا
در مقدمه نخست، ضمن بحث پیرامون غلو و تصوف و عملکرد علماء در برابر این دو جریان، به اهمیت و امتیاز کتاب، اشاره شده است[۱].
در مقدمه دوم، نکاتی پیرامون ترجمه کتاب بیان گردیده است[۲].
در فصل اول که مبانی نظری کتاب را در خود جای داده، با استفاده از آیات و روایات و رجوع به کتب حدیثی معتبر شیعه و سنی و نیز تفاسیر قدیمی و معاصر قرآن کریم، به بررسی دو مفهوم ایمان، اسلام، علم و علماء پرداخته شده است[۳].
نویسنده در موضوع «علم» و «عالم»، تطور اصطلاحی علم و فقه و فهم شیعی از اصطلاح «علم» و «علما» را مورد بررسی قرار داده و از نظرات علما و متفکرانی همچون شهید مطهری، دکتر شریعتی استفاده کرده است[۴].
در فصل دوم، به بحث پیرامون ایران قبل از صفویان است. نویسنده در این فصل، از نظریات و دیدگاه‌های متفکرین و مستشرقینی همچون هانز، گلاسن، مازوی، شیمل، سافوری و... استفاده کرده است و از جوانیه، برانیه، غلو، گوشه‌گیری و انزواطلبی، تصوف و پدید آمدن سلسله صفویه سخن به میان آمده است[۵].
در فصل سوم، تحکیم قدرت دولت صفوی و تصوف امامیه در خلال قرون شانزدهم و هفدهم میلادی، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نویسنده در این فصل، درباره علمای شیعه و سنی برانیة و جوانیة و افکار آنان و پادشاهان صفویه مطالبی بیان نموده است. ازجمله منابع مورد استفاده وی در این فصل، می‌توان به «ریاض العلماء» افندی، اشاره کرد[۶].
ازجمله موضوعات مورد بحث در این فصل عبارت‌اند از: تکامل نقش فقیه امامیه در عصر صفوی؛ رابطه محقق کرکی با شاه اسماعیل؛ رابطه شاه‌طهماسب با علما؛ حکومت اشرافی ایرانی؛ دوران شاه اسماعیل دوم تا شاه‌عباس اول؛ دوران شاه صفی و شاه‌عباس دوم و... .
فصل چهارم، به بحث پیرامون شخصیت علمی و اجتماعی علامه مجلسی و رابطه وی با شاهان صفی و نقش او، در گسترش تشیع در ایران، اختصاص یافته است. در این فصل ابتدا به معرفی اجداد علامه محمدباقر مجلسی پرداخته شده و سپس به مسائل و مباحث زیر، پرداخته شده است: چگونگی رشد و بالندگی و دوران زندگی علامه مجلسی؛ مجلسی و منصب ملاباشی؛ تألیفات او ازجمله «بحارالانوار»؛ موضع مجلسی با مسئله تصوف؛ تفسیر وی از اصطلاح «علم» و «علماء» و ذریه و فرزندان او[۷].
در فصل پنجم، عقیده انتظار و رجعت نزد امامیه مورد بحث و بررسی نویسنده قرار گرفته است. ازجمله مطالب این فصل، می‌توان به‌اصطلاح مهدی و اولین استعمال آن؛ مهدی در حدیث؛ احادیث اهل سنت پیرامون مهدی؛ مهدی در احادیث شیعه؛ امتحان بودن غیبت امام؛ احادیث انتظار؛ مضامین سیاسی و دینی انتظار؛ عقیده رجعت در «بحارالانوار»، رجعت در منابع اهل سنت، تشیع علوی و تشیع صفوی، ... اشاره نمود[۸].
فصل آخر، به خلاصه پنج فصل قبلی اختصاص یافته است.
وضعیت کتاب
پیرامون ترجمه کتاب از لاتین به عربی، در مقدمه کتاب به نکاتی اشاره شده است ازجمله آنکه:
- اضافات مترجم، در میان پرانتز قرار گرفته است. این اضافات به دو دسته تقسیم می‌شود:
- الف) اضافات ایضاحی: زمانی که مؤلف، اسامی اعلامی را ذکر کرده که نزد اعراب، به نام دیگری معروف هستند؛ در این صورت، آن نام معروف در میان پرانتز قرار گرفته است.
- ب) اضافات اتمام: زمانی که مؤلف بعضی از نصوص را به‌صورت ناقص ذکر کرده، عبارات کامل کننده، توسط مترجم داخل پرانتز ذکر شده است.
- ج) اضافه استدراک: زمانی که مؤلف برخی از نصوص عربی را از اصل فارسی آن اقتباس کرده، مترجم به دلیل حفظ اصل امانت در ترجمه، اصل کلمه فارسی را داخل پرانتز ذکر کرده است.
- د) اضافه تصویب: زمانی که خطایی در ذکر اسماء بعضی اعلام یا تألیفات و یا شماره صفحه مشاهده شده، مترجم صحیح آن را داخل پرانتز ذکر کرده است.
- عنوان اصلی کتاب «Islal Without Allah» بوده که ترجمه فارسی آن «اسلام بدون الله» می‌شود، اما مترجم عنوان عربی «التشیع و التحول فی العصر الصفوی» را برای آن برگزیده است.
- هدف مترجم، صرفاً ترجمه کتاب و در دسترس قرار دادن آن برای عرب‌زبانان بوده، بدون نقد یا بررسی مطالب آن[۹].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، به همراه فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۰]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است[۱۱].
پانویس
منابع
مقدمه و متن کتاب.
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب التشيع و التحول في العصر الصفوي در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور