مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه
| نام کتاب | مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه
من تاریخ الإسلام للحافظ ابي عبدالله الذهبي |
| پدیدآورندگان | ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد (نويسنده)
حرفوش، عبدالعزیز فیاض (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 150/5 /الف2م8* |
| موضوع | شافعی، محمد بن ادریس، ۱۵۰ - ۲۰۴ق. - سرگذشت نامه |
| ناشر | دار البشائر |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1424 هـ.ق یا 2003 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11615AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه من تاريخ الإسلام للحافظ أبي‌عبدالله الذهبي، اثر ابوبكر احمد بن محمد بن عمر، معروف به ابن قاضى شهبه (779-851ق)، بخشى از كتاب «تاريخ الإسلام» ذهبى است كه در آن، ضمن اشاره به مناقب امام شافعى، به شرح حال طبقات اصحاب وى و علماى شافعيه پرداخته شده است [۱].
كتاب به زبان عربى نوشته شده و تحقيق آن را عبدالعزيز فياض حرفوش به عهده داشته است.
ساختار
كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در دو بخش تنظيم شده و ترتيب شرح حال‌هاى مذكور در كتاب، بر اساس سال وفات افراد صورت گرفته است.
نويسنده در هر مورد، ابتدا به نام و كنيه و القاب اشخاص اشاره نموده و در ادامه، ضمن ذكر نام كتب، اساتيد و شاگردان، به ذكر مناقب و حالالت روحى افراد پرداخته است.
وى در تدوين اين كتاب، از آثار و تصيفات فراوانى كه پيرامون مناقب امام شافعى نوشته شده، بهره برده است كه مهم‌ترين آنها عبارتند از «مناقب الشافعي» بيهقى [۲].
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ابتدا به كتبى كه پيش از اثر حاضر پيرامون مناقب شافعى نوشته شده اشاره گرديده و سپس، ضمن شرح حال مختصرى از امام شافعى، به بيان اهميت كتاب و اقدامات تحقيقى صورت‌گرفته در آن، پرداخته شده است [۳].
اثر حاضر، در واقع، كتابى است مختصر كه بسيارى از مطالب و معلوماتى را كه ذهبى، در «تاريخ الإسلام» خود پيرامون امام شافعى و بزرگان، اعيان و علماى شافعى در مصر، شام، خراسان و حجاز آورده است، در بر دارد [۴].
در قسمت اول كتاب، به بيان مناقب و زندگى‌نامه مفصلى از امام شافعى پرداخته شده و اطلاعات فراونى پيرامون وى، ارائه گرديده است كه عبارتند از: نسب شافعى؛ نحوه تعليم و تعلم وى؛ سفر او به مصر؛ آشنايى او با احاديث نبوى؛ فضايل او؛ آشنايى او با علم طب؛ ستايش علما از فقه شافعى؛ اصحاب شافعى و پيروى آنان از كتب شافعى؛ فصاحت و شعر شافعى؛ شهادت علماى مصر به علم و دانش او؛ ترغيب و تشويقات او به علم؛ شناخت و آگاهى او نسبت به حديث و سنت؛ اجتهاد وى در فقه و حسن استنباطات او؛ آگاهى او به لغت و اشعار عرب؛ اقوال و حكم او و سرانجام زمان وفات و محل تدفين وى [۵].
در قسمت دوم، به طبقات اصحاب شافعى پرداخته شده است. نويسنده در اين قسمت، به گردآورى 728 شرح حال مهم و ارزشمند از علما و فقهاى شافعى پرداخته است. شرح حال‌هاى مذكور در اين قسمت، از سال 211ق، با شرح حال عبدالحميد بن وليد بن مغيره اشجعى [۶]، آغاز و تا سال 530ق، با شرح حال ملك‌داد بن على بن الياس قزوينى [۷] پايان يافته است.
از ديگر افراد مذكور در كتاب، مى‌توان از افراد زير نام برد: ابوعبدالله احمد بن نصر بن زياد قرشى نيشابورى [۸]؛ حسن بن محمد بن صباح [۹]؛ ربيع بن سليمان بن عبدالجبار بن كامل [۱۰]؛ احمد بن شعيب بن على بن سنان بن بحر ابوعبدالرحمن [۱۱]؛ محمد بن مفضل بن سلمة بن عاصم ابوطيب [۱۲] و...
وضعيت كتاب
فهارس كتاب، در انتهاى آن آمده است كه عبارتند از: فهرست آيات؛ روايات؛ اعلام كتاب؛ اماكن؛ اسماء قبايل و امم؛ اشعار و اسامى كتب مذكور در متن.
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع [۱۳]، به توضيح و تشريح برخى از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است [۱۴].
پانويس
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. رفيعى، على، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامى»، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى و همكاران (چاپ دوم)، تهران، 1377، ج4، ص443.
پیوندها
مطالعه کتاب مناقب الإمام الشافعي و طبقات أصحابه در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور