معجم المصطلحات السياسية في تراث الفقهاء
| نام کتاب | معجم المصطلحات السیاسیة في تراث الفقهاء |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | صلاحات، سامی محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 230 /ص8م6 |
| موضوع | اسلام و سیاست - اصطلاحها و تعبیرها
زبان عربی - اصطلاحها و تعبیرها علوم سیاسی (فقه) - اصطلاحها و تعبیرها |
| ناشر | مکتبة الشروق الدولية |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1385 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12258AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
معجم المصطلحات السياسية في تراث الفقهاء، اثر سامى محمد صلاحات، فرهنگ لغات و اصطلاحاتى است كه فقها در علوم شرعيه استفاده نموده و جنبه و بار سياسى داشته و در علوم سياسى جديد، كاربرد دارند.
اين معجم، فرهنگ لغات عربى به عربى بوده و در دوران معاصر نوشته شده است.
كتاب به انگيزه استفاده و بهره بردن محققين و متخصصين در علوم سياسى، نگارش يافته است [۱].
ساختار
كتاب با دو مقدمه از مؤسسه جهانى فكر اسلامى و نويسنده آغاز و مطالب دربردارنده بيش از دويست اصطلاح فقهى است كه به شيوه استقرايى گردآورى شده و به ترتيب حروف الفبا، سامان يافته است.
گزارش محتوا
در مقدمه مؤسسه جهانى، ضمن بيان اهميت معجم‌نگارى، به شيوه كار نويسنده، اشاره شده [۲] و در مقدمه نويسنده، برخى خصوصيات و ويژگى‌هاى كتاب، بيان گرديده است [۳].
مى‌توان اقدامات نويسنده در تدوين اثر حاضر را كه بيانگر محتواى مطالب مى‌باشد، در امور زير خلاصه نمود:
- ضبط لغوى اصطلاحات و اشاره به ريشه لغوى و اشتقاقات آن‌ها؛
- ذكر و اشاره به مواردى كه آن اصطلاح، در قرآن و سنت به كار رفته است؛
- اشاره به مواضعى كه آن اصطلاح، در كتب فقهاى گذشته، به كار رفته است؛
- اشاره به مهم‌ترين قضايا و امورى كه آن اصطلاح، متعلق به آن مى‌باشد [۴].
البته بايد به اين نكته اشاره نمود كه خواننده هنگام مطالعه كتاب، درخواهد يافت كه شيوه‌هاى مذكور، در تمامى موارد، به‌طور كامل، رعايت نشده‌اند؛ زيرا چنين امرى، محتاج احاطه كامل به فروع مختلف علوم و دقايق ظريفى است كه نويسنده در پى آن نبوده و چنين موضوعى، احتياج به گروهى از محققين و متخصصين علوم مختلف دارد [۵].
از جمله ويژگى‌ها و خصوصيات كتاب آن است كه نويسنده پيش از توضيح و تبيين معناى اصطلاحات، به معادل لاتين آن اصطلاح نيز اشاره نموده است.
اهميت اثر حاضر، زمانى بيشتر مشخص مى‌گردد كه به اين نكته توجه نمود كه برخى از اصطلاحات شرعى كه جنبه سياسى داشته و در سياست كاربرد دارند، در بعضى از منابع و مصادر جديد، در غير از معناى مورد نظر آن در زمانه خويش، استفاده مى‌شوند؛ به‌عنوان مثال، «ظل الله في الأرض» (سايه خدا بر زمين)، از ديدگاه فقها، وصف حاكم، از جهت توجه او به حال رعيت و مراعات احوال ايشان و متخلق بودن او به اخلاق الهى در عطوفت و مهربانى بر مردم است، چنان‌كه خداوند نيز با بندگان خويش، به ديده شفقت، عطوفت و مهربانى مى‌نگرد؛ درحالى‌كه برخى از معاصرين، مفهومى اروپايى و مطابق با كليساهاى قرون وسطى از آن اتخاذ نموده‌اند؛ يعنى حاكم، به‌نيابت از خداوند كه مالك عالم آخرت است، مالك عالم دنياست، لذا در حكومت نمودن بر مردم از حقى قدسى برخوردار است. اين امر، در ساير اصطلاحات از جمله: سياست، استبداد، خليفه، دولت، آزادى، تقيه و... نيز اتفاق افتاده است [۶].
وضعيت كتاب
فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نويسنده، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، به توضيح برخى از مطالب متن نيز پرداخته شده است [۷].
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.