أمالي المحاملي
| نام کتاب | أمالي المحاملي |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | روایه ابن الصلت
روایة ابن مهدي الفارسی |
| پدیدآورندگان | فارسی، عبدالواحد بن محمد بن مهدی (نويسنده)
قرشی، احمد بن محمد (نويسنده) محاملی، حسین بن اسماعیل (نويسنده) سلفی، حمدی عبدالمجید (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 122 /م3الف8* |
| موضوع | احادیث اهل سنت - قرن 4ق. |
| ناشر | دار النوادر |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1427 هـ.ق یا 2006 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10824AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
امالى المحاملى مجموعه املاءهاى حافظ حسين بن اسماعيل بن محمد محاملى است كه توسط دو تن از شاگردانش به نام‌هاى ابن مهدى فارسى و ابن صلت قرشى در حدود سال 329ق به زبان عربى جمع‌آورى گرديده است.
ساختار
کتاب در دو بخش تدوين شده است: 1-امالى محاملى به روايت ابن مهدى فارسى كه در پنج جزء مشتمل بر دو، سه و يا چهار مجلس تنظيم شده و قسمت عمده کتاب را تشكيل مى‌دهد. 2-امالى محاملى به روايت ابن صلت قرشى كه خيلى كوتاه بوده و فقط چند روايت را دربر گرفته است.
گزارش محتوا
اين کتاب در راستاى سنّت املاء و استملائى مى‌باشد كه به‌خصوص در قرون سوم و چهارم هجرى رواج قابل توجهى داشته است. امالى صدوق، امالى ابن شجرى و ديگر املاهايى كه در ميان شيعه و سنى شهرت يافته‌اند از آن جمله مى‌باشند. اين كار بدين‌ترتيب صورت مى‌گرفته كه يك شيخ راوى حديث روايات مهم و قابل استفاده در فقه، حديث و عقائد و... را به صورت املاء در مجلس درس خود بيان مى‌كرده و شاگردان اقدام به نوشتن آن مى‌كرده‌اند و در پايان مجموعه آن امالى کتاب‌هايى را تشكيل مى‌داد.
اين امالى از اسناد قابل اعتنائى برخوردار بوده و همه روايات را شيخ با سند آنها يعنى اينكه از چه كسى نقل مى‌كند و او نيز از چه كسى نقل كرده تا آخر بيان مى‌كرده است. در اين کتاب اكثر املاءها روايات نبوى هستند و در پاره‌اى از موارد نيز مطالبى از صحابه مانند عمر بن خطاب، عايشه، ابوهريره و ديگران نقل شده است.
در مجلس اول از بخش اول، ابوعمر عبدالواحد مهدى فارسى نقل مى‌كند كه در مجلسى كه در تاريخ هفتم ربيع الثانى سال329ق تشكيل شده بود، حسين بن اسماعيل محاملى از يعقوب بن ابراهيم دورقى و او هم با چند واسطه روايتى فقهى است از رسول اكرم(ص) نقل كرده است. همين روايت به طريق ديگرى نيز نقل شده است.
از ديگر روايات اين مجلس رواياتى است كه درباره روزه در سفر،دفاع از حريم خانواده، در ارزش موحّد بودن و كلمه توحيد و عرضه آن به اقوام و افراد گوناگون از پيامبر(ص) نقل شده است. يكى از آنها روايتى است كه امير المؤمنين(ع) فرموده است: «قال رسول الله(ص): لا يؤمن عبدحتى يؤمن باربع. يشهد ان لا اله الا الله و انى رسول الله بعثنى بالحق و يؤمن بالقدر و يؤمن بالبعث بعد الموت». يعنى پيامبر(ص) ايمان كامل را در صورت داشتن ايمان منوط به چهار چيز مى‌داند: ايمان به وحدانيّت خداوند متعال، ايمان به رسالت پيامبر اعظم(ص)، ايمان به قضا و قدر الهى و ايمان به معاد. آثار مهم گفتن لا اله الا الله به هنگام جان دادن نيز در دو حديث جداگانه بيان شده است كه آخرين روايات اين مجلس مى‌باشند.
مجلس ديگر محاملى داراى دوازده روايت مى‌باشد.
مجلس بعدى حاوى نوزده روايت است. رواياتى راجع به طرز غذا ميل نمودن پيامبر(ص) با سه انگشت، توصيه هاى اكيد پيامبر(ص) در مورد مسواك زدن، هديه دادن رسول خدا(ص) از جمله روايات اين مجلس هستند.
جزء دوم کتاب نيز داراى سه مجلس است كه مجلس اول آن در روز يكشنبه جمادى الاولى سال329 برگزار شده است و شانزده روايت دارد. آخرين وصيت رسول الله(ص) درباره نماز، نوع نگاه بهشتيان به افراد بالاتر از آنها، فضيلت پيامبر(ص) و بنى هاشم، فضيلت قرائت قرآن، احكام روزه، فضيلت جهاد فى سبيل الله، و حضور دجال در مكه از جمله روايات اين مجلس است.
مجلس دوم حدود هفده روايت دارد. اولين روايت اين مجلس راجع به فضيلت ساعتى از جمعه است كه هيچ دعائى در آن ساعت بدون استجابت نمى‌ماند و آخرين روايتش روايتى است از عايشه كه از علاقه رسول خدا(ص) نسبت به خودش گفته است.
آخرين مجلس اين باب هم كه در روز پنجشنبه دوازده روز مانده به آخر جمادى الاول سال329 بوده مشتمل بر34 روايت است. رواياتى در اهميت و ارزش سوره مباركه حمد، روزه‌ى روز عرفه، فضيلت كمك كردن و صدقه دادن به اقوام و خويشاوندان، حقوق همسايه و مانند آن.
ديگر اجزاى اين باب نيز مشتمل بر چند مجلس و تعدادى روايت است.
در بخش امالى ابن صلت قرشى نيز در حدود 50 روايت ذكر شده است.
وضعيت کتاب
حمدى عبدالمجيد السلفى تحقيق کتاب را به عهده داشته است. در انتهاى اثر فهارس آيات قرآنى، احاديث نبوى، آثار و فهرست موضوعات آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب