الأمالي (يحيي بن حسين)
| نام کتاب | الأمالی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب الأمالی
و هی المعروفه بالامالی الخمیسیه |
| پدیدآورندگان | مرشد بالله، یحیی بن حسین (نويسنده)
قرشی، محمد بن احمد (ترتيب) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 138 /ج4الف8* |
| موضوع | احادیث زیدی - قرن 5ق. |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1422 هـ.ق یا 2001 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10181AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
كتاب الامالى، معروف به الامالى الخميسية، كتابى است به زبان عربى، مشتمل بر احاديثى با مضمون اعتقادى و اخلاقى از ديدگاه زيدى كه يحيى بن حسين بن اسماعيل حسنى شجرى جرجانى، آنها را براى شاگردانش املا نموده و توسط محى الدين محمد بن احمد قرشى از عالمان زيدى، مرتب و مدون شده است(البته قبل از وى، قاضى شمس الدين احمد بن ابى يحيى آنها را در 72 باب جمع‌آورى كرده بود).
اين كتاب، از ميان امالى مربوط به حديث، ارزش‌مند و بسيار مهم است و چون امام مرشد بالله يحيى بن حسين، در روزهاى پنج‌شنبه (الخَميس) اين احاديث را املا نموده، «الامالى الخَميسيّة» نام گرفته است؛ همان‌گونه كه امالى ديگر منتسب به او كه در روزهاى دوشنبه (الاثنين) املا شده است، به «الامالى الاثنينيّة» مشهور شده است.
ساختار
كتاب، در دو جلد منتشر شده و مشتمل بر چهل حديث از احاديث مشهور پيامبر اكرم(ص) كه در حجيت و اعتبار آنها اتفاق نظر وجود دارد، مى‌باشد.
مطالب كتاب، در چهل مجلس املا شده و هر مجلس به موضوعى جداگانه اختصاص يافته است. ذيل هر موضوع، ابتدا، يكى از احاديث معتبر و مشهور نقل و سپس ديگر روايات مرتبط املا شده است.
گزارش محتوا
پس از آشنايى اجمالى با مؤلف و با علامه محيى الدين محمد بن احمد بن على قرشى عبشمى و نيز با كارى كه محقق كتاب، آقاى محمد حسن محمد حسن اسماعيل به انجام رسانيده، به مقدمه مؤلف مى‌رسيم. وى، پس از حمد و سپاس خداوند، اهميت پرداختن به احاديث نبوى و روش و سبب تأليف و املا را بيان مى‌كند و آن‌گاه وارد مباحث اصلى مى‌شود.
مطالب اصلى كتاب، با بحثى مفصل پيرامون ايمان و كلمه توحيد و صفت مؤمن و حرمت وى و ديگر مسائل مرتبط با آن، آغاز مى‌شود و با بحثى درباره محشر و بهشت و دوزخ و ساير مسائل مربوطه پايان مى‌يابد.
پاره‌اى از عناوين كلى مطالب كتاب:
- علم و فضيلت آن و ديگر مسائل مربوطه؛
- فضيلت پيامبر (ص) و فضيلت صلوات فرستادن بر آن حضرت و ساير مسائل مرتبط با آن؛
- فضيلت امير المؤمنين على بن ابى طالب و مسائل مرتبط با آن؛
- فضيلت اهل بيت(ع) همگى و مسائل مرتبط با آن؛
- توبه و مسائل مرتبط با آن؛
- ذكر عاشورا و فضيلت آن و ساير مسائل مربوطه؛
- روزه گرفتن در ماه رجب و فضيلت آن و ساير مسائل مربوطه؛
- نيكى به پدر و مادر و مسائل مرتبط با آن؛
- صله رحم و مسائل مرتبط با آن؛
- معاشرت با مردم و اختلاف عادات آنها و ساير مسائل مرتبط با آن.
از ملاحظه كتاب چنين برمى‌آيد كه هر چند، احاديث، بيشتر از متون اهل سنت روايت شده‌اند، اما روى‌كرد اثر، شيعى (زيدى) است و كاملا پيداست كه املا كننده اثر (شجرى) و نيز تدوين كننده و ترتيب دهنده آن، با همين روى‌كرد، احاديث را بيان كرده‌اند.
توجه
اين كتاب، گاهى، «أمالى الشجرى» ناميده شده است، ولى نبايد با كتابى به همين نام، در موضوع ادبيات عرب(كه محصولِ املاهاى ابوالسعادات هبة الله بن على حسنى شجرى (450 - 542ق)، در 84 مجلس است و تا كنون بارها، در حيدرآباد و بيروت به چاپ رسيده است و تتمه آن نيز به كوشش حاتم صالح ضامن و با عنوان «ما لم ينشر من الأمالى الشجرية»، در سال 1405ق، / 1984م، در بيروت، منتشر شده است)، اشتباه شود.
وضعيت كتاب
نسخه حاضر در برنامه، با پاورقى‌هاى محقق و فهرست مطالب منتشر شده است.
چاپ نخست كتاب، در سال 1376ق، در دو جلد، به‌وسيله مطبعة الفجالة در قاهره، به كوشش جعفر محمد مصطفى، بدون تحقيق مطلوب، منتشر و بارها تصوير آن، در بيروت تجديد چاپ شده است.
منابع
- موسوى‌نژاد، سيد على، كتاب‌هاى حديثى منتشر شده از زيديه، فصل‌نامه علمى - تخصصى علوم حديث، پاييز 1381، ش 25، ص 156 - 186؛
- حاج منوچهرى، فرامرز، دايرة المعارف بزرگ اسلامى، ج 10، ص 133؛
- انصارى خوشابر، مسعود، فرهنگ آثار ايرانى - اسلامى، ج 1، ص 314؛
- مقدمه محقق.